TE WAKA MAORI O AHURIRI

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 10. ] NEPIA, HATAREI, OKETOPA 17, 1863. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENEI nga moni a Morena, mo tona nupepa, kua

tae mai.

Ko nga reta a te Mokena o Waiapu, a Hori

Nia Nia, a Ereatana te Kuru, a te Runanga o

Waioratane, kua tae katoa mai; he kapi no te

nupepa i kore ai e whakaputaina inaianei—otira

me titiro marire.

Ko te panuitanga a nga tangata o te Pawha-

kairo mo te hopokanga hoiho, ki te watea tera

nupepa ka taia ai.

Ko te reta a Wi Pere tenei kua tae mai. Mana

ano e kimi i tana e hiahia ai ia—tena ano pea e

kitea ki Nepia nei mehema e tae ana mai ki

konei.

WAIKATO.

KAORE ano he parekura nui i Waikato o

muri nei.

No te 16 o nga ra o Hepetema ka tae

te taua o Waikato ki te muru i tetahi

whare pakeha i te Wairoa. Ka rongo te

hoia i roto i to ratau paraki, haere atu ana

50 ratau. No te putanga atu ki waho o

tetahi motu rakau ki reira ka kitea

nga maori e haere takitahi atu ana i

te huanui me te waha haere i nga kawenga.

Katahi ka puhia, ka whaia; katahi ka

whakarere etahi o nga kawenga ki te

whenua ka tahuti, ka anga atu ki Otau.

Tokorua o aua maori i mate rawa. Kua

tatata tenei ki te po; heoi, hoki ana mai

te hoia No te aonga ake o te ra ka haere

atu ano, 70 ratau—marama rawa ake kua

tata atu ki nga whare maori ki Otau. Ko

te awa e puke ana, te taea te whakawhiti.

Ka kitea nga maori tokomaha noa atu i

tetahi taha o te awa e noho ana katahi

ka pupuhi—pupuhi tonu, pupuhi tonu—me

te pupuhi mai ano te hoa riri, otira kaore

kia kotahi he hoia i tu. No te mutunga o te

pupuhi ka tanumia e te hoia tetahi maori i

reira e takoto ana—i mate i te puhanga i

tetahi ra. Heoi, ka hoki mai ratou.

Kia awatea noa ake ka haere atu ano 20

nga hoia ki taua wahi ano, ki rawahi o te

awa noho ai. Ko tetahi tohu, 75 ratau, i

anga ke atu he huarahi ke, whiti atu ana

i te, awa ma runga i te arawhata, puta ana

ki te kainga i te taha ki muri; te taenga

ki reira kua kore he tangata, kua oma

anake. Engari i mohiotia he mate nui to

ratau i te puhanga i te ata, no te mea kua

paru katoa nga whare i te toto—i roto, i

waho. Kotahi te kakahu maori kapi tonu

• i te toto i kitea i reira e takoto ana— ta-

koto ana te ngaunga a te mata i taua kahu.

Erua nga pu, me etahi patiti, me etahi

rakau atu i riro i aua hoia.

Ko te tima i hangaia i Po Hakene mo

te awa nei, mo Waikato, tenei kua tae

mai ki Akarana.

TARANAKI.

Ko te riri ki Taranaki kua timataia ano.

No te 15 o Hepetema ka takoto nga pehi-

pehi a te hoia ki te awa, ki te Wairau, 90

, ratou—etoru nga pehipehi i te taha maui

o te rori e takoto aua. Ki hai i roa e no-

ho aua ka kitea nga maori e haere mai aua

i te rori; haere tonu mai, a tata rawa mai

te hunga o mua ki te pehipehi tuatahi,

(tokowaru taua hunga); ko te kitenga i

te waewae tangata kotuhi i te huanui, he

oho anake; katahi ku pa te karanga ki to

ratou nuinga, mea aua hoki ratou kia ta-

huti; katahi ka puhia e tetahi o nga pehi-

pehi, hinga iho tokotoru, riro ana i te hoia

te taiaha o tetahi o ratou, ko etahi toko-

-rua i hinga haere atu ki ro ngahere—tera

e mate ena. Ko etahi, tokotoru ano, i tu,

engari i tahuti—he mea ora pea ena. Ka-

tahi ka tae ake te nuinga o te hoa riri ka

noho ki roto ki te rarauhe, ki te motu ho-

ki, ka pupuhi ratou ko te hoia, muri iho

ka whati ratou ki ro repo. Hei konei ka

tae mai e 200, tae ki te 300, nga maori o

Tataraimaka, o Ahuahu, o Kaitaki, ki to

awhina i o ratou hoa. Katahi ka huihui

nga hoia ka haere atu ki te whenua mara-

ma; ka tae ki te awa, ki Oakura, ka kotia

e nga maori kei hoki ano ki ta ratou para-

ki; otira, ka puhia ratou e tetahi hoia i

mahue ki reira hei tiaki i te whakawhitia-

nga, katahi ka whati atu te hunga kokoti;

muri iho ka waiho te pupuhi ki nga hoia e

whakawhiti ana i te awa, no te tahuritanga

atu, ka whati. Tokorua nga mea i kitea

atu e te pakeha ka mate i tenei puhanga i

te awa nei—ko te tokotoru i taka i te pari.

Kaore tahi he pakeha i mate, kaore hoki

he mea i tu.

Tetahi hoki. No te 25 o Hepetema

tetahi riringa i te huanui e anga atu aua

ki Mataitawa. Ko Enoka i mate ki reira,

hei teina e kiia ana ki a Wi Kingi; tokotoru,

tokowha ranei, nga mea i tu. Kaore o te

hoia i mate.

! I te 29 hoki o Hepetema i te riri ano

nga pakeha mirihia ki etahi maori i tuta-

kina e ratou i te huanui ki Mataitawa. I

whaia aua tangata tae noa ki te awa, ki

Mangoraka; hei reira ka kite atu nga

pakeha ka tu etahi o te hoa riri i te pikinga

atu i tera taha o te awa—ko tetahi o ratou

i taka whakamuri mai ki ro te wai, na nga

hoa i kukume atu ki ro ngahere. Kaore

o te pakeha i mate i konei. Na nga hoa

maori o te Kawanatanga o reira i korero