TE WAKA MAORI O AHURIRI

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 12. ] NEPIA, HATAREI, NOEMA 14, 1863. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

Ko te reta a Hori Nia Nia, tenei kua kitea. E ki

mai ana a ia kua noa te ture mo te katikati hipi

i tae atu na te whakaatu a Karaitiana ki a ia.

Ko tenei, hei a Tihema ka mahi tona kainga—

aha koa kotahi pauna erima herengi, kotahi

pauna tonu ra nei.

Tenei nga reta a Renata o Patangata, a Morena

raua ko Hoani hoki: he whakahe taua rua ki te

ritenga whanoke a etahi tangata o konei mo te

mahi katikati. Hei tera niupepa puta ai.

Ko te reta a Hohaia te Hoata, tenei ano: mo

te tariana a te pakeha i penei te parani O. W.

Hei tera niupepa.

Kia rongo mai nga tangata korero i tenei nui-

pepa, he tuarua atu tenei—ka kore ano e manaa-

kitia e koutou tenei taonga, heoiano ka kore apo-

po. Mea rawa mai koutou, a ko atu na he

niupepa ma koutou, kaore hoki—na koutou ano

i panga.

TENA koutou nga maori kai te mohio ko

tenei kainga, ko Heretaunga, i mua ai no

raro iho 1 te Kawanatanga o Po Neke:

kotahi tonu te Kawanatanga o konei, o

koua, i taua takiwa—ko ta te Petitone. I

taua takiwa, te pito nohoanga o te pakeha

ki konei, i rite tenei kainga ki te tamariki

e araihina haeretia aua e te matua, u, ka

pakeke ka tukuna kia haere ko ia anake—

aua hinga atu, aua tu atu. Koia hoki me

Heretaunga, no te mea ka ahua pakoke ka

pirangi ki te haere noa atu; kia wehea

mai i te kai arahi; pupuri noa te matua,

kaore hoki e rongo. Katahi ka tukuna

atu ki te Runanga nui o te Kawanatanga

o te motu katoa (ki Akarana) ki reira he

tikanga. Heoi, whakaaetia mai aua e taua

Runanga kia wehea. Katahi ka panuitia

te wehenga i te 1 o nga ra o Noema 1858

—ko te rima tenei o nga tau kua hori atu

i taua wehenga, tae mai ki te 1 o Noema

nei, te ra i wehea ai. Muri iho ka waiho

e nga pakeha o konei taua ra hei whaka-

whetainga i taua wehenga, Lei whakanga-

hautanga mona—ia tau, ia tau. I tenei

tau taka aua to 1 o Noema ki te Ratapu,

no reira ka waiho ko to 2, ko te 3, hei ra

pureitanga. I aua ra (te Manei me te

Turei) ka tutakina nga toa katoa o te taone

. nei, me nga whare o te Kawanatanga hoki,

ka mahue nga mahi katoa, tahuri aua nga

pakeha o Nepia ki te whakangahau i a

ratou. Tukua te purei hoiho, te rere

taiepa, te oma oma, te mamau, te kanikani,

te aha—ko te tangata i tere tona hoiho,

tona waewae ake ano ranei, i hira ake

ranei toua irohio ki etahi atu o aua mahi

ahuareka, ka riro i a ia etahi o nga moni

o te kohikohinga. He pupuhi ki te

raiwhara tetahi o aua mahi: kia kite i te

tika o ta tetahi, i te heke o ta tetahi.

Mehemea e pai ana nga maori ki te uru ki

roto ki enei mahi, a tera tau, e pai ana.

He mea tika kia kohikohi hoki ratou i

etahi hikipene hei hui ki a te pakeha mo

runga i taua mahi.

I enei tau e rima, i muri iho i te wehe-

nga mai o tenei kainga, ehara i te pakeha

anake i kaki haere ai tenei kainga; na nga

maori ano tetahi wahi, inahoki aua mira,

ana kaata, aua hoiho, aua kau, aua hipi

ano, aua aha atu, me taua hoko, me tana

ata noho; he mea nui anake ano enei mea

hei whakanui i te kainga, hei whakaputa i

te rongo o Heretaunga. Mehemea i te

pakanga tatou, penei, kai roto tonu tatou i

te paruparu e okeoke aua inaianei. Koia

tenei, kua uru koutou ki nga mahi pakeha

whakaora tangata, me uru hoki ki nga

mahi pakeha whakangahau tangata—kia

iwi kotahitia, kia ahuareka tetahi ki

tetahi.

WAIKATO.

No te ata o te Ratapu, te 8 o Noema, ka

tae mai te Roari Ahere, tima, i Akarana.

Ko Meremere tena, kua riro i te pakeha—

he mea whakarere marire na Waikato.

Ina ia te korero na.

I te po o te Parairei, te 30 o Oketopa,

ka eke nera hoia 600 ki runga ki te tima i

huaina ko te Paionia—ko te tima i hangaia

houtia nei i Po Hakene mo roto i Waikato

—katahi ka rere atu tana tima, me tetahi

atu hoki, u atu aua i te ata po o te Hatarei

ki Takapau—ki te taha ki runga o Mere-

mere—katahi ka tukuna atu ki uta aua

hoia; ka haere ratou ma uta ki te whenua

teitei, tae ki te huanui e anga aua i Mere-

mere ka anga ki Rangiriri (ko te taha nga-

wari hoki tenei hei kokiritanga ma ratou

ki te pa, ki Meremere), katahi ka keria ta

ratou parepare i reira koi ohorere i te hoa

riri. "Whakaritea aua e te Tinara (te ra-

ngatira o nga hoia katoa) hei a te Manei,

i te ata po ano, ka kokiri te 600 ra ki te

pa whawhai ai, ko ia, ko te Tinara, me te

nuinga atu o te hoia hei etahi taha huaki

ai ma runga i nga poti. Ko te taha ki

uta anake ano o te pa i tuwhera; otira

he moana wai katoa a uta i te nui o te ua,

i te puke o nga awa katoa o reira. Heoi,

titiro aua nga tangata o roto o te pa ka tae

te pakeha ki te taha ki runga, ki te taha

waingohia, ka pawera te ngakau, ka mata

ku; no te mea ko mua anake o te pa, ko

te tauranga waka, i hangaia ki te parepa-

re; ko te taha rawa hoki tenei i

nui rawa nga parepare, nga taiepa,