KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 15. ] NEPIA, HATAREI, TIHEMA 26, 1863. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENA te Nupepa ka riro atu na i tenei meera ki

a Porikapa Tamaihotua—me tuku mai e ia nga

moni.

Tenei ka rite i a te Rata nga utu mo te nupepa

ki a Paora Koropura. Me nga moni hoki a

Piripi P. Apatu, o Wairarapa, me a Nikora te

herewhitau tenei kua tae mai.

Ko te reta a Paora Koropura tenei kua kitea—

hei tera nupepa puta ai.

Kua kite koutou i to ahua o tenei hanga o to

nupepa i tenei takiwa; ki te mea he hanga pai

ia ki a koutou, kia hohoro te whakarite kia mau

ai. Ta matou, ki tera e manaakitia e nga ranga-

tira o Ngatikahungunu tenei hanga hei nui mona.

W A I K A T O.

No te 17 o nga ra o Tihema ka u mai a te

Kauri ki Nepia nei; no reira mai nga

korero no Waikato. Ko te Tinara tena,

me nga hoia 500, kua tae ki Ngaruawahia

—ko te ' Paionia' tima kei reira hoki e tu

ana. Kaore tahi he tangata maori i kitea.

Ko te paraki o te Kuini kua ara ki reira;

kua tukuna iho ta te Kingi. E rua nga

pukapuka a Pene te Wharepu raua ko

Pene Pukewhau, me etahi atu rangatira o

Waikato, kua tae mai ki a te Kawana. E

mea aua kia whakahokia atu nga tangata

o Waikato kua hereheretia mai; e ki aua

kati ma te pakeha ko nga mea kua mate.

Te whakahokinga atu a Kawana, ka ki atu

kore rawa ia e pa ki a ratou korero ai i te

mea e mau tonu aua ratou i te pu; e kapi

tonu ana te huarahi e taea ai te korero

inaianei; engari, kia tukua katoatia mai

a ratou pu, me nga paura, ki te Kawana-

tanga, katahi ia ka ahei te korero ki a ra-

tou—inaianei, kaore.

No te 10 o nga ra o Tihema ka u mai

ki Akarana tetahi tima no rawahi; 667

nga hoia i runga. Kei te moana tetahi,

he kawe hoia mai ano.

E ki aua ko te tuahine o te Kingi i Ra-

ngiriri ano i te riringa; i tu ki te turi.

He maha atu nga wahine i reira, me te tu

ano etahi i te mata—ehara i te mea pupuhi

marire, he mea tupono noa. Ta ratou

mahi he puru i nga pu, ka homai ma nga

tane e pupuhi. Kotahi te wahine, e kore-

rotia aua, i whakamomori i a ia, he wha-

kaora i toua tane. Ko Rangiura te wa-

hine, tamahine a te Airoroa, (a wai ra

nei); ko Ngakapa te tane, he rangatira

ano. He kitenga no taua wahine ka

takoto te pu a tetahi hoia ki tona tane,

katahi ka rere taua wahine ki mua i tona

tane hei arai i te mata—heoi, mate aua te

wahine, ora aua ko te tane.

Tera atu pea nga korero, ma te- Roari

Ahere, tima, e kawe mai; otira ekore e

rokohanga iho tenei nupepa.

Ko nga ingoa o etahi o nga wahine i

mate i roto i nga parepare i Rangiriri i te

ngaunga a te rakete, a te mata hoki; ko—

Te Paea te Rau, Irana Kaumanu, Hera

Runi, Mereana te Whaiwhiuwhiu, Te

Reiti (tuahine a Tioriori), Tarotaha,

Tiepa Mohi, Reta te Kota.

Tera ano etahi kaore, i mohiotia nga

ingoa.

Tenei hoki etahi o nga tane (Rangatira)

i mate, no muri nei ka rongona nga ingoa;

ara,

Hetaraka Murupaenga, no Ngatitapa;

Tamehana Tamaki, no Ngatihikairo; te

Wanahanga, no Ngatihinetu; Te Tutere,

no Ngatihaua; Mokena, no Ngatimahuta.

Ko te tima nei, no te 'Korio, ' nga kore-

ro hou mai o Waikato. I te 13 o nga ra

o te marama nei (te Ratapu) haere ana

etahi pakeha, mirihia nei, i ro ngahere i

Paparata, he kimi i tetahi hoa riri ma ra-

tou. Kitea aua e ratou te ao ahi i tawhiti;

katahi ka anga whaka te ahi ra, ka whaka-

momoka haere atu; no te tatanga rawata-

nga atu ka oho te tangata (maori) i waiho

hei tutai; katahi ka puhia e te pakeha

taua tangata ra, mate rawa; katahi ka

huaki te pakeha ki te kainga, a, kawe ana

tetahi, kawe aua tetahi, toua mutunga iho

oma ana nga maori, mahue aua tokowha o

ratou ki te whenua, mate rawa— ko etahi

i amohia e nga wahine ki ro ngahere, ma-

na e mate atu. Ko nga pakeha o te taua

ra 26; ko nga maori i rokohanga iho ra,

hui ki nga wahine ki nga tamariki, 50 tae

ki te 60.

Ko te Wharepu kua mate i ona tunga i

Moerangi—no te 16 o nga ra o te marama

i mate ai. No mua atu i tona matenga ka

tukua mai ki a te Wheoro toua mokopuna,

(he kotiro) kia kawea mai ki te pakeha.

Ko te tikanga o tenei ma koutou, ma nga

maori e mohio.

WHARE WHAKAWA, NEPIA.

No te 15 o nga ra o Tihema nei ka tu

te whakawa ki a Nikora Tahataharoa mo

te hoiho a Karauria Pupu, i whakawa raua

ko te pakeha (ko Tame) i te 8 o nga ra

o te marama nei—e whakapaetia aua ua

Nikora i tahae i te tau 1862.

Ka oatitia a KARAURIA, ka tu, ka ki; —" He

kai mahi no Reti a Heremaia i. tona whiunga mai

i taku hoiho raho poka ki roto ki te taiepa _ a

Reti i Nepia nei. Ko taua whiunga a, Heremaia