TE WAKA MAORI O AHURIRI

KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 17. ] NEPIA, HATAREI, PEPUERE 6, 1864. [VOL. I

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

E KI ana a Hori Nia Nia kua ngaro tana hoiho

ki Taumahapu, te kainga o Kapene Karaiana.

Ko te ahua he pango kohinahina, he tariana to-

nu; kei te pakihiwi maui te parani, he penei

KR. me te parani tapawha i runga ake. Ko te

ake i ngaro ai ki Taumahapu, no te rironga ki

te pikau i te meera kireira ka waiho atu ki reira,

tangohia mai ko tetahi hoiho. Ki tana mahara

kei te haere atu ki Maraekakaho. E mea ana ki

te kitea e te tangata me whakaatu ki a ia.

Tena te reta a Wi Ropira Matua te Koropu; e

whakahe ana ki te ture kati hipi; engari kaore

e taia e matou, he nui noa hoki nga reta mo taua

ture—kati pea i ena kua oti te ta. E ki ana mai

e rua nga nupepa kua tae atu ki a ia. Kei tehe

matou; kaore he nupepa e hoatu ana e matou ki

tena ingoa. He ingoa ke pea tona i tuhia ki wa-

ho ki te takai. Me tuhi mai ano ia tetahi reta

hei whakaatu mai i te ingoa i tuhia ki nga takai

o nga nupepa e tae atu ana ki a ia; me tona

kainga hoki e noho mai nei ia. Kaua e turi.

E ki mai ana a Karauria o Tuoho o te Wairoa

kaore i tae atu tona nupepa i tena meera; e mea

aua no matou te he i kore ai. He ki atu tenei

ehara i a matou te he. He aha koia kia puritia

e matou tona nupepa ? Kua hoatu ano nga nu-

pepa katoa ki te whare punga pukapuka mo nga

meera—nana i mahue ki reira tetahi ehara i a

matou te he, engari no te tangata nona te whare.

Otira me ui ano e matou.

Tenei nga moni a Renata Hoekai, a Paraone

Kuare, a Kipa hoki, kua tae mai mo a ratou nu-

pepa.

Tenei hoki te 10s a Nikora Ngarangi kua tae

ma:. E mea ana ia ki mohio nga tangata katoa

ki ona parani mo ana hoiho, he penei N I na te

me i ripekatia te 1.

KORE rawa ana he korero ma matou i tenei

takiwa. Kaore he korero hou mai o Aka-

rana. Ko Heretaunga kei te noho pai ma-

rire; kei te mahi nga tangata i ana mahi

maori, mahi pakeha hoki. I te timatanga

o te wa katikati hipi kaore e tahuritia taua

mahi e nga tamariki maori, he wehi ki te

ritenga pohehe o nga runanga. Ko tenei

kei te mahi katoa; ka tata tenei te oti

taua mahi katikati i Heretaunga. Kei te

puta tonu mai nga terei huruhuru ki te

taone i nga takiwa katoa; a, e utauta to-

nu aua ki runga ki nga kaipuke.

E meatia aua e te Kawanatanga kia

whakanohoia he kainga pakeha ki te hua-

rahi ki Taupo a muri ake nei, ana wahine

tonu, aua tamariki tonu. E mahia ana nga

rori o reira inaianei e nga tangata maori o

ia whenua.

WAIRARAPA.

KUA kite matou i roto i etahi o nga

nupepa o Po Neke etahi korero whakahe

mo Ngatuere—he tangata maori no taua

kainga.

E ki ana tokorua nga tangata totahi ka

mate, i enei rangi ka pahure atu nei, i

taua koroke te patu; otira, te kohuru

marire.

Ina ia te korero na. Tokorua nga

wahine o taua tangata nei, o Ngatuere.

Ko te mea tamariki nei, (erua te kau pea

ona tau) no enei tau nei ano ka riro i a ia

te tango, te aha ranei, hei wahine mana;

a, waiho tonu iho hei tino taurereka inana

a taea noatia tenei takiwa—ko Aue Patene

te ingoa. Ko tetahi o aua wahine kua

kaumatuatia. No naianei ka mea te

wahine tamariki nei ki a " Hoani te kai

whakaraite hoiho"; he tangata maori

ano no reira—he mahara pea no tera

tokorua nga wahine a Ngatuere, e pai aua

hoki kia rite tahi raua, kia tokorua hoki

he tane mana. Engari ko Ngatuere, ki

hai i pai ki tenei ritenga; ki taua

whakaaro ko ia anake ano kia punarua.

Heoi, katahi ka hopungia e ia taua wahine,

ka tapahia atu nga makawe, herea rawatia

te kaki ki te taura, whakatarewatia ake ki

te rakau; me kore i peke atu te wahine

matua a Ngatuere ki te tapahi i te taura

penei kua mate rawa—ua taua wahine i

ora ai. Kua maru noa te kanohi o taua

wahine, o Aue Patene, me te tinana, a e

noho mate nei ano. Katahi ka kimi a

Ngatuere i a Hoani kia patua ano. I te

kainga pakeha taua tangata, a Hoani, e

whakaraite hoiho aua; katahi ka haere atu

a Ngatuere me ona hoa ki reira ki atu ai

i haere mai ratou ki te patu i a Hoani kia

mate. Ki atu aua nga pakeha tiaki o te

kainga kia kaua e patua i koua. Katahi

ka herea taua tangata e Ngatuere, ratou

ko ona hoa, ka mauria atu ki tahaki;

katahi ka tapahia e Ngatuere ki te patiti,

motu rawa te upoko, me etahi atu wahi

o te tinana—ko te waihotanga iho me te

mea e mate rawa ana, otira tena ano e ora

ake. E mea aua nga pakeha o reira ekore

rawa e tika tenei mahi a Ngatuere i roto

i tenei takiwa. No mua tena hanga te

patu kohuru i te tangata, ko tenei ekore e

tika. Ko Ngatuere e ki ana he purimu

no Aue Patene; te whakaaro ia he puri-

mu hoki tana i a ia e moe nei i nga wahine

tokorua; ko tona wahine tumau tena ko

te wahine kaumatua; ko Aue Patene he

mea purimu noa nana—ekore ia e tika i

te ture. Ahakoa he wahine marena i pu-

rimu, ekore e tika mana ano e patu; e-

ngari ma te ture e titiro, ma te ture e

whiu.

No muri nei ka tuhia, e nga pakeha o

Wairarapa, tetahi pukapuka ki a Kawana