|
| |||||||||||||
|
TE WAKA MAORI O AHURIRI KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. " No. 22. ] NEPIA, HATAREI, APEREIRA 2, 1864. [VOL. I. HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI MAI.
Kua tae mai te 2s 6d a te Mina o te Puketapu, me a Apera Pahoro he pena ano 2s 6d. Ko Pona Tahuri e karanga ana ki tetahi nupepa mana, Engari kia tae mai ona moni ka hoatu ai; "Noho inaha ana, haere maha ana. " Ko Hori Nia Nia e ki ana kua ngaro te kuao o tana hoiho i te purei i Waipukurau i te 16 o nga ra o Maehe. E ono nga marama o taua kuao, he uha; he kohinahina nga huruhuru. E mahara ana ia i whai i nga hoiho a nga tangata i hui ki te matakitaki purei. E mea ana kia hoatu e ia kia kotahi pauna ki te tangata mana e whakahoki mai ki a ia taua kuao. Hori Nia Nia desires to inform the pakehas that he lost, on the race course at Waipukurau on the 16th of March last, a grey filly, aged about six months. He imagines that it has followed the horse of some one from the race course, and offers a reward of £1 to any person who will return it to him. Tenei te 10s. a Nguha kua tae mai. " E PEHEA, aua te whakaaro o te pakeha e whawhai nei ki te maori inaianei ?" " Tera e pehea ona ritenga ki ngu iwi o te motu nei ki te riro i a ia te otinga o tenei whawhai ?" He tokomaha ana nga maori o Heretaunga e ui penei aua i tenei takiwa. Kai te kite ano matou i te tupato o ratou ki te pakeha; engari ko te take i tupato ai e ngaro ana i a matou. Ekore e tika te ki he wahi ano no te pakeha ki nga maori i mua ai. Ka titiro whakamuri matou ki te ahua o te pakeha ki ona hoa maori i tenei motu, i to ratou pito taenga mai ra ano, kaore ano e kitea e matou tetahi he nui o te pakeha ki a ratouhaunga ia te he a te tangata noa atu; ehara tena i te he no te nuinga. Inaianei hoki, kahore matou e mohio ana he kohuru te ritenga a te pakeha mo nga maori i nga takiwa e takoto ake nei; engari he aroha, he aroha anakeno te mea e haere ana te whakaaro o nga rangatira o te Kawanatanga i runga i te Whakapono; ua, ko te ritenga o te Whakapono he aroha, tetahi ki tetahi. Koia hoki me nga Ture o te Kuini, he mea whakatakoto i runga i te papa o te Wha- kapono; na reira i kaha ai, i pai ai, ki te whakaora i te tangata tika, ki te whiu i te tangata hara, ki te tiaki hoki i te katoa. Koia tenei te whakaaro o te pakeha e whawhai nei inaianei; he mea kia tae atu te mana rae te ora o te Ture ki nga tangata katoa, ahakoa pakeha, ahakoa maori tangata nui, tangata iti ranei; kia kore e noho wehi te tangata i te muru, i te kohuru; kia noho rangatira ake te tangata i roto i tona whare, i runga hoki i tona wahi whenua; kia kore e takahia noatia tetahi tangata kotahi noa nei; kia noho hoki te katoa i runga i te rangimarietanga, i te ora, Koia tenei te whakaotinga e whai nei te pakehama koutou e titiro he whakaotinga pai ranei ia, he pehea ranei. Otira e kore e kitea enei painga ki te kore e manaakitia te Ture; me whakamana te Ture i te tuatahi, muri iho ka kitea ona hua. E rite ana hoki ki te ara kua ururuatia, ekore e haerea e te tangata; me para i te tuatahi, muri iho ka tika te haereme te wairenga kai hoki, me tua i te ngahere, me tahu te otaota, katahi ka tupu te kai hei oranga mo te tangata.
Ki ta matou titiro kotahi marire ia te mea nana i whakanui haere te tupato o nga maori o konei i tenei takiwa; ara, ko te mahi korero parau a nga tangata hoki mai i te whawhai, a nga karere hoki o nga iwi e whawhai ana ki te Kawanatanga. Ko te mahi a ena tangata he haereere i roto i nga iwi e noho pai ana whakakiki haere ai ka ki ko te pana te pakeha i nga iwi maori katoa, ka tango i te whenua inana; ko nga tangata hoki ka whakataurerekatia hei kai mahi ma te pakeha; no konei ka tohe ratou kia whakakotahitia te whakaaro o nga iwi maori, kia whakatika katoa ki te pupuri i te whenua, ki te hapai hoki i te mana o te Kingi maori hei oranga mo te motu. Koi noho o matou hoa maori ka whakarongo ki enei tu korero whakaohoohohe mea noa kia uru ratou ki te whawhai. Kowai hua ai hei oranga tena mo te motu, te kakenga o Waikato ki rungakatahi ano ka kiia ka taurerekatia te tangata, kua matauria hoki ona mahi o mua. Ehara i nga pakeha o Ingarani tena mahi te wha- kataurereka i te tangata. Miriona noa nga moni o Ingarani kua pau i te pehanga i tena mahi herehere tangata i rawahi; tini noa ana heramana toa i mate i te riringa ki nga kaipuke uta mangumangu ki Merikena hei herehere mahi kai. Inaianei ano hoki, i tenei takiwa tonu, e hoatu aua e Ingarani ki tetahi iwi (Denmark) e rua te kau mano o ana hoia hei awhina i taua iwi mo te pokanoatanga o etahi iwi. Heoi, tena ranei e pau ona moni, e mate ona tangata, i te pehanga i te kino mehemea he pai ki a ia te kino ? Kaore pea! Mehemea he hiahia to te pakeha kia tangohia noatia nga whenua o tenei motu, penei kua riro noa ano i mua ra anono te mea ehara inaianei ona tangata i huhua ai, no mua ano; ehara hoki inaianei ona kaipuke i kite ai i tenei moana, no mua ano. Ko tenei, hei te mutunga o tenei whawhai te kite ai koutou i te whakaaro o |