TE WAKA MAORI O AHURIRI

" KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 25. ] NEPIA, HATAREI, MEI 14, 1864. [VOL. I.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

Kua tae mai te whakaatu a Pirana o Moeangi-

angi mo tetahi hoiho raho poka kei a ia e noho

ana; engari ko te ahua o taua hoiho kaore i

whakaaturia mai. Me tuhi Mai ano e ia.

He whakaatu mai hoki a Tiemi Puna te ahua

o ena hoiho erua e ki nei tera kei Aropawanui—

tetahi me tetahi—be rahopoka ranei, be aba ra-

nei.

Tenei kua rongo matou e korerotia ana ko nga

pirihi i Waipaoa, ara ko nga hoia haere hoiho

nei, e mauria mai ana e te Kawanatanga, e kawe

ana ki Pekapeka noho ai; ko nga tangata hei

noho i roto i te paraki i Waipaoa, he hoia—ko

etahi o nga hoia o Nepia nei. Hei tua i te wiki

te haere atu ai aua hoia ki reira.

Ko Hare Paora Torotoro me whakarite i te

nupepa i a raua ko tona papa, muri iho ka tuhi

mai i ona pukapuka panuitanga.

KIA kotahi hoki te nupepa i muri atu i

tenei ka tutuki te tau, ka taea hoki te ma-

rama i timata ai te mahi. I ta matou ko-

kiritanga i tenei waka ki te wai, hua noa

tera e tokomaha nga tangata e eke mai ki

runga hoe ai kia tika ai te ha Te, kia ora

ai i te ngaru. Otira, kua parau ia taua

whakaaro; ko matou anake ano (ko o ma-

tou hoa maori ruarua nei hoki) nga kai

hoe; kaore hoki matou i tirohia mai e te

tokomaha e whakauaua noa ana ki te hoe

kai ma ratou—ma te tokomaha hoki nga

utanga o tenei waka, ehara i te mea ma

nga kai hoe anake. Ko tenei e paepae

haere ana ta tatou waka, ka tata te eke ki

runga ki te tahuna takoto ai.

Heoti nei ano te iwi o tenei motu i whai

nupepa o tona kainga tonu ake ko Ngati-

kahungunu anake ano. Ta matou ki tera

e manawareka a Kahungunu ki toua tao-

nga, hei hapai i tona ingoa i runga ake i

o etahi iwi. Me te mea hoki he nui

rawa no nga utu mo te tau i matakutia ai

—otira e pai ana, hei aha hoki ki a ma-

tou ? ehara hoki ia i te nupepa mo matou,

e nui ana a matou nupepa. I meatia ai

tenei nupepa hei taonga mo te tangata

maori anake ano, kia rite ai ki nga pake-

ha te rongo i te korero, te whakaputa ho-

ki i tona whakaaro. Otira e mohio ana

matou ehara i te moni kore i kore ai e ma-

naakitia tenei taonga—he puta ke marire

no te ngakau.

Tera nga tangata e tuhituhi mai ana ki

a matou kia kaua e whakamutua te mahi o

te nupepa nei. Na, he kupu atu tenei ki

aua tangata. Ki te nui to ratou hiahia kia

mau tonu te nupepa nei, me tahuri ratou

ki o ratou hoa korero ai kia manaakitia

nuitia; mo runanga—katahi pea ka tika.

Inahoki he mea runanga anake nga, mea

paku noa nei: ko te nupepa, te mea nui,

ekore e runangatia. Heoi a matou kupu

inaianei. I puta ai enei kupu a matou, he

mea ka tata te taea te mutunga o te tau,

no reira i mea ai kia ata whakaarohia to

koutou taonga—koi kore. Ekore e pouri

te ngakau i te mea e noho tonu aua nga

huanga o te tangata i te aroaro; kia nga-

ro, katahi ka rongoua te mamae. Hei ko-

na ra koutou.

TAURANGA.

KUA timata tenei te riri i Tauranga. Ko

Pukehinahina tena kua taea e te pakeha.

Tenei te korero na. No te 29 o nga ra o

Apereira ka tikina taua pa ka huakina e

te hoia. I te ata ka timata te pupuhi ki te

pu repo, ki te rakete. Pupuhi tonu, a, ka

tata ki te ahiahi; ka tahi ka karangatia

kia reia tonutia—he mea hoki kua tuwhera

i te mata. Ko nga maori i roto i nga awa-

kari i waho mai o te pa kua horo noa atu

ki roto ma te kuwaha. Paku marire taua

kuwaha, me te awa wai nei—he mea tapu-

ke a runga. Rere tonu atu nga hoia me

nga heramana, me te pupuhi mai tera i

roto i nga parepare—te taenga atu ki te

pa ka tomokia ma te wahi pakaru. Kata-

hi ka mate aua pakeha i konei. Kaore

hoki he tangata e kitea atu ana o tera; i

raro anake i te whenua e noho ana i roto i

nga awakari huhua o roto o te pa; he mea

tapuke anake a runga—whakatakototia ai

a runga he mangamanga rakau, he raupo

a runga ake, he oneone a runga rawa.

Heoi ka kawe i reira, tetahi me tetahi, ka-

tahi ka whati mai nga hoia ki waho, he

tokomaha no nga mea e matemate ana.

Ko nga maori, i roto i te wahi ora e noho

ana; ko nga hoia, he whakamomori tonu

tana ki te riri kau ki nga wairua. Otira

ehara i nga maori anake uaua i pupuhi aua

hoia, ua nga mata ano ia o etahi hoia i te

taha ki muri o te pa e pupuhi mai ana;

koia ai, ua tera etahi o ratou i mate ai,

mate ano hoki etahi o era i waho i nga ma-

ta o enei i ro pa. Ka mutu, no te putanga

mai ki waho, katahi rawa ka ri tonu mai

te mata i nga parepare o te pa. Hoki ma-

rire mai te hoia, me te amo mai i etahi o ra-

tou, tae mai ana ki ona parepare.

Katahi ka huaki ano e te pakeha ki te

pu repo, ki te rakete hoki, me te pupuhi

mai ano tera i ro pa. Kua po tenei, kua

tae ki te 9 haora; whakarongo rawa atu

kua mutu te paku mai o te pu i te pa. Ka-

tahi ka ngoki haere atu tetahi tangata ko-

tahi, he rangatira ano; te taenga atu ki

te pa kua kore he tangata o roto—kua oma

i te pouritanga. Te omanga o aua tangata