TE WAKA MAORI O AHURIRI KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 5. ] NEPIA, HATAREI, AKUHATA 8, 1863. [VOL. I.

TENEI kua rongo nga tangata o Heretaunga

i nga korero o te whawhai ki Akarana, ki

Waikato ano hoki. Kua rongo i a te Pa-

keha korero, kua rongo ano hoki i a te

maori. E whakahe aua nga tangata o tenei

takiwa, nga tangata e korero ana i tenei

pukapuka, i te mahi kohuru a nga tangata

Maori; e mahara ana hoki ratou no nehera

tena tikanga, no nga wa o te pouritanga;

no te wa o te kuaretangi. Ehara enei i

nga mahi a te iwi e hiahia ana kia piki ake

ta ratou rongo i runga i nga iwi katoa o

Nui Tireni; ara o te iwi ekore nei e pai

kia hoki whakamuri ki nga mahi o te

pouritangi; engari e whai atu ana ki te

maramatanga.

E hiahia ana nga tangata maori o konei

kia rongo korero; kia mohio ai ratou ki

nga mahi o ia wahi o ia wahi, —a ko to

matou hiahia tenei kia whakapuakina atu

nga mea e rongo ai matou.

Kua roa te manawanui o te pakeha; ka

nui to ratou taringaroa. Kihai ratou i

pai kia tupu he kino, engari ko ta ratou

i pai ai ko nga pakeha me nga tangata

maori kia noho tahi i runga i te aroha.

Kua taria mai e te pakeha nga taonga o

tawahi; kua akona nga maori ki o te

pakeha ture, ki ona tikanga, ki tona wha-

kapono; koia nei hoki te take o te rangi-

marie o te whai rawa o te pakeha mo nga

tau e maha. Kati ra, he aha te maori i

tohe ai ki te tukino i nga tangata kua

whakahoa nei ki a ratou.

Ka mahue te whakapono; kua whaka-

rerea nga ture me nga tikanga e ahei ai

ratou te noho pai. Na ahakoa penei etahi

o nga iwi, e hari ana matou mo te mea e

mau tonu ana etahi ki te whakapono e

whai ana ki nga mea e nui ai, e whairawa

ai ratou.

He tauira a Ngatikahungunu ki etahi

atu iwi: e mahi ana, e parau ana, e whakato

kai ana mo te tinana. E hiahia ana ratou

kia noho i runga i te pai i te rangimarie;

ratou tahi ra me nga pakeha. Kahore he

painga o tena mea o te pakanga; ahakoa

mo te pakeha, mo te maori ranei. E

mohio ana tetahi ki te whakaaro o tetahi.

No te hui ki Pawhakairo, ka whakaritea

e nga rangatira o Ngatikahungunu etahi

rangatira hei tiaki i te pai, hei homai

korero mo te putanga mai o te kino.

Kahore ra he take e wehi noa ai nga

tangata o Ahuriri ki te mahi o te pakeha.

Ehara hoki i naianei to ratou kitenga i a

ratou hoa pakeha. Na, ahakoa kua hapai

pu te pakeha, kahore he mea e oho noa ai

te tangata maori, no te mea hoki he ture

tena na te pakeha. Ko ana pu he karo

kau no te mate pa whakarere mai kia

ratou. Penei tonu ai hoki nga pakeha o

tawahi. Titiro hoki ra, ehara i te mea kia

miharotia; ina hoki kua kohurutia kino-

tia etahi o ratou ki Taranaki ki Akarana:

ehara i te mea i mate i te puta taua,

engari e mahi noa ana i a ratou mahi

maori. Kaore ra e tukinotia e o konei

tangata ta ratou taonga nui, te pakeha,

otira e puta mai ana ano nga kupu kino a

etahi, a kaore a Ngatikahungunu e wha-

kaae kia patua kuaretia te pakeha. Ki

te pa whakarere te kino kia ratou, tera nga

tangata maori e ki—na ratou ano tetahi,

te noho maharahara ratou. Tera ano pea

a Waikato e kite i te kuare o tana mahi,

ana oti ra te riri e kakari mai nei; a ka

whakarere rawa i ta ratou hiahia ki te

pakeha ranei, ki te maori ata noho ranei.

Tera e penei te kupu o nga tangata maori

e whai whakaaro ana. He aha te pai o

te whawhai ? Tera e taea te whakahoki

mai aku whanaunga ka ngaro atu; Tera

e matomato te tupu o taku witi, o aku

taewa ? Ekore au e whiwhi ki te kakahu,

ki te kai, i taua mea. Ekore e meinga ma te

whawhai ahau e whai rawa ai, e koa ai.

Kati ra ka noho ahau i runga i te aroha

ki nga Pakeha, ina hoki ratou e pai mai

nei ki au"; a ko taku hiahia tenei kia tupu

ake aku tamariki me aku mokopuna i

runga i tenei ture aroha, hei painga hoki

tenei mo ratou.

Nui ake te pai o te rangatira e ngaki

ana i tana whenua, e karanga hui ana, e

ako pai ana i a ratou, i te tangata e tono

ana i ana tamariki ki te whawhai, a, ki te

mate.

Kua mate etahi o nga ingoa nui, kei te

ora ano etahi—ara o nga ingoa i piki ake

i runga i te pai i te rangi, marie—nui ake

to ratou rongo i te rongo o te toa taua.

Inaianei e tairi ana te kohu ki runga ki

etahi o nga hiwi maunga; e tata ana pea

te ra e mahea ai, kia whitingia e te ra nga

topito katoa. Kaha ake te ra i te kohu,

ka rere te ra, ka ngaro te pouritanga.

Waihoki kia ngakautahi nga pakeha me

nga maori o tenei tahatika ki runga ki te

noho pai, kia mana ai te ingoa o tenei

takutai, kia tupono ai—ko te Rawhiti;

ara, ko te whenua e whitingia tonutia ana

e te ra.

WAIKATO.

KAORE he tikanga korero o muri iho i ena

kua rongo nei, koutou; ara, ko te kohu-

rutanga a Waikato i nga pakeha tokorua i

Papakura—te matua me te tama—ko te

whawhai hoki i mate ra a Waikato ki

Koheroa i te 17 o nga ra o Hurae.

Ko nga rongo o muri, he rongo kohuru

ano. He kaipuke ano nana i kawe mai.