|
| |||||||||||||
|
TE WAKA MAORI O AHURIRI "KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. " No. 28. ] NEPIA, HATAREI, HUNE 25, 1864. [VOL. II. HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI MAI. Kua tae mai nga moni a Nirai Runga IOs. mo te tau kua hori nei. Ko nga moni a Renata Hoekai 10s. kua tae mai mo te tau hou ka timata nei. Na te Awa Puni nga moni e wha herengi kua tae mai hei taunahi nupepa mana mo te tau hou e haere ake nei. Kia hohoro te homai i nga toenga, kia we te rite tana. Ko Paora Rerepu, ko "Wiremu Paekohe. ko Wi te Rua Maunga, ko te Mina, ko Nirai Runga, ko Matene Ruta o Rangiwhakaoma, ko nga tangata o te Mahia, o Waipukurau, o Kairakau, o Turanga, o hea atu, me te Runanga o Waerengaahika hoki, me homai katoa i te moni mo a ratou nupepa o tenei tau ka timata nei, kia haere tonu atu nga nupepa ki a ratou.
No te 19 o nga ra o tenei marama ka huihui mai ki Nepia nei a te Moananui Tareha, me etahi o toua iwi, ara, a Nga- timahau o Omarunui. Ko nga kaumatua o taua hui ko Wharerangi raua ko Nopera. Ko etahi atu, ko te Waka te Kawatini, ko Paora Torotoro, ko Paora Kaiwhata. Ko te Taka raua ko te Waka Takahari o Petane. Te ritenga o taua huihuinga, hei wha- ka oti i te Kaweka, i Puketitiri, ki te pa- keha. I tangohia nga moni mo Puketitiri, £400; mo te Kaweka £300hui katoa £700 i riro i a ratou. Te whiwhinga ki aua moni haere aua ki te hoko paraikete mo ratou, me etahi atu mahana mo te makariri e ngau nei i te tangata. Ko taua whenua, ko te Kaweka, ua te Moananui, kua mate nei, i hoki i te tuatahi; otira, na ratou tahi ko aua kaumatua o Ngatimahau. To te pai tona hua, he hoko atu he hoko mai. Waiho nga mahi maro ki etahi atu whenua; waiho mai te mahi o te atawhai, o te pai, ki Heretaunga. Kua riro atu a te Moananui, te tangata whakaae tonu kia hokona nga whenua e takoto kau aua mo te pakeha. Kua ngaro hoki nga kaumatua tohunga i karanga i to ratou oranga kia haere mai he pakeha hei noho mo Here- taunga. Ngaro rawa atu ratou, ko o ratou kupu kei te ora; inahoki ra, e mahi nei nga tamariki, e tuku aua i etahi wahi whenua mo ta ratou taonga nui mo te pakeha.
TAURANGA. Te rongo mai o Tauranga, he riri ano meake ka riri ano i taua kainga. Nga maori Kingi kua huihui ki reira inaianei, no Waikato, no Rotorua, no Tauranga ano, e kiia ana kotahi mano; ko etahi korero e kiia ana kotahi mano, e runa rauotira kaore matou e whakapono ki tenei. Ko Rawiri, ko Wi Tamihana ano, o ratou rangatira. Kua tae mai te pukapuka a Rawiri ki te rangatira o nga hoia i reira, he karanga kia riri ano ratoue ki ana ko te haere mai ratou ki te huaki ki te pa o nga hoia. He korero whakapehapeha noa ra tena. Ekore ano hoki e taea e ia te pa hoiahei mate nui mona tena ki te mea ka whakamatauria taua pa. Katahi matou ka rongo i roto o tenei whawhai ko te maori hei tiki mai i te pa hoia. Engari ta matou i kite ai ko te hoia hei huaki ki te pa maori. Katahi ano tenei ritenga. Ki ta matou whakaaro he whakamomori ia. E pai aua, nana ano taua whakaaro. E ki aua kua riro tetahi o nga rangatira o ratou ki te tiki ia Ngatimaniapoto kia haere mai ki taua whawhai.
HE WHARANGI TUWHERA MA NGA HOA TUHI MAI. Patangata, Hune 1864. Ki A HEMI WURU. E hoa, ekore au e mutu te utu mo taku nupepa; ka utu tonu au i roto i nga tau katoa e haere ake nei. Ekore au e pena me nga tangata kuare e kaiponu ana i ta ana moni. Otiia, ehara i te kaiponu: he whakaatu tonu i tonu kuaretanga. He mea hoki kua oti te whakatau a ki e o ratou tipuna; " Te pia o Tahitokakaware"heoi, ware tonu iho nei hoki o ratou whakaaro. E hoa, ana te moni mo tenei tau; kei hoha koe ki ta aku nupepame tuku tonu mai i nga rua wiki katoa e haere ake nei. NA RENATA PUKUTUTU.
Pourerere, Hune 7 1864. Ki TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI. He kupu atu tenei naku ki a koe kia tukua atu kia rongo mai o taua hoa maori. Ka rongo nei au i te korero a te Rangihiroa, raua ko tona taina ko Kingita. Taukiri ! koe te Rangihiroa ! koma ko to taina ! He aha ra te rawa a o taua hoa pakeha i tahuri mai ai korua ki te ki kia patua ? E hoa ma. e tatou maori; kaua ra e kukua a matatia te korero mo tatou hoa pakeha. Engari me whakahangai, he kingihe kingi; he kawanahe kawana. Engari kia mau ano ki te kupu a to tatou nei tipuna, a, Kahungunu. Ko tana kupu tenei; " Te noti wharanui a Tamatea, whara mai i tawhiti. " Tetahi, Karoro tangi amiomio ra runga mai o Taputeranga. Patiki taha rangi Otiere. " Kanui te pai o nga whakatau a ki a to tatou tipuna; rite tonu te karoro me te wharangi ki te pakeha. Kati ra tatou me mau atu i te whakatau a ki a to Waikato tipuna; " Waikato taniwha rau. " Waiho atu i a Waikato tona mahi pohehe. Ka huri tena. E hoa; tena nga moni mau mo tenei tau hou ma Teone Neana e hoatu ki a koe. Ena ia e tae atu ki kona. Na MORENA.
KopangaHune 22 1864. Ki A TE KAI TUHI O TE WAKA MAORI. E tamau e tuku i taku reta ki te perehi. He mea, atu tenei ki nga tangata o Patangata, o te Aute hoki, kia rongo mai ratou e nui aua toku |