WAKA MAORI O AHURIRI.

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 33. ] NEPIA, HATAREI, HEPETEMA 3, 1864. [VOL. II.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENEI nga moni kua tae mai mo tenei tau a

Ihaia Hutana 10s., a Hirini Okeoke 10s., a

Hamuera Kahukoka 10s., a te Herewhitau 10s. —

tenei hoki te 10s. a Hemi Miha o Te Kopi, Wai-

rarapa.

Me korero te Mina ki nga pakeha e mahi rakau

ana i roto i tona awa; ekore ratou e mohio, ekore

hoki pea e kitea, tona, panuitanga ki te Waka

Maori mehemea ka taia. Koia hoki me tona

tera, mana ano e korero ki aua pakeha a kau e

ki nei tera—rae kawe ranei ia ki te nupepa

pakeha.

Tenei te reta whakahoki a Ihaia Hutana mo

nga taonga a nga pakeha mo te hoko e taia atu

nei. Na, kia rongo mui koe. heoi tonu ano te

ahua o tenei hanga o te nupepa. Ko ena hanga

i taia atu na, he mea kia, mohio te tangata e

hiahia ana ki tenei mea, ki tena mea—he mea

kia mohiotia e ia te whare hei haeretanga mai

mona. Ehara i o, matou ena panuitanga, na nga

pakeha ia nana nga taonga; he mea utu na

ratou i taia ai, tena tanga, tena tanga — he

tikanga hoki ia no te hoko. Na koia hoki me

nga pakeha e karanga, nei he kai hoko ratou i te

witi, i to kaanga, i nga kai maori atu, ehara i te

mea he whakahihi no ratou; engari, he mea kia

mohio te tangata i te witi, i te kaanga, i te aha,

ki te whare e hiahia ana, ki aua kai. Koi titiro

he a Ihaia Hutana a muri ake nei ki aua panui-

tanga.

Ko Matene Kuta e hiahia ana ki te hoko tera.

Engari me anga ia ki te pakeha nana nga tera.

Me homai ranei ia i ona moni ki te tangata haere

mai ki Nepia, mana e boko.

E ki ana a Nopera kia taia ra ano e matou tona

reta katahi ia ka utu i te nupepa. Na kua hoatu

e matou he nupepa ki a ia i mua ra ano, kaore

hoki tera i tahuri ki te utu—heoi, he hoha anake

matou, whakamutua ana te hoatu nupepa mana.

Katahi nei hoki tera ka tahuri mai ka whaka-

riterite rawa mai i te korero ki a matou ! Ekore

matou e pai ki tenei ritenga. Mehemea kua utu

ke atu ia hu tika tona tuhi mai. Otira te tino

tikanga i kore ui matou e pai kia taia taua reta,

hu mea koi waiho hei whakatupu mauahara—

ekore hoki e tika kia waiho te nupepa hei ara

tautohe. Ko taua reta kua ngaro—mana e pai

mai, a Apiata, kia tuhia mai tetahi, hei reira

matou ka ata rapu i te tikanga.

Kei hea ra ano nga moni a Hori Kio Kio o

Kairakau mo tenei tau? Nana i ki kia hoatu he

nupepa mana—na, me hohoro te whakarite kia

tika ai tana tono. Ko Hoera Rautu hoki, ko

Wiremu Paekohe, ko Wi te Rua Maunga, me

homai anake ena i te moni mo tenei tau e haere

nei. Ko Wiremu Patene hoki tetahi i tono nu-

pepa mana; ki mai ana kia hoatu te nupepa ka

uta ia—no te hoatutanga he kore anake. Ka

kore e hohoro te puta mai ka whakamutua te

haere o nga nupepa ki a ia. Ehara hoki tenei

hanga i te mea rongo taima.

E TA MA, tenei te ngakau te rapu nei. Ka

noho ka titiro whakamuri atu matou ki nga

whawhai, ki nga raruraru, ki nga pourita-

nga, ki nga aha atu, o tenei motu i muri

mai o te taenga mai o te pakeha, te kitea

hoki e matou te putake nana i whakatupu

nga be e mate nei tatou inaianei, me te mea

nana i whakatangata ke te pakeha raua ko

te maori.

I toka taenga mai ki tenei moutere pai

tonu toku ngakau ki nga tangata i roko-

hanga mai e au i konei e noho ana. Ki

hai au i mea kia riri ki a ratou, kia takahi

ranei i a ratou, kia aha ranei, kia aha ranei.

Ta aku i hiahia ai, kia noho tahi i runga i

te aroha, i te pai, tetahi ki tetahi; kia ako

au i a ratou i nga ritenga e pai ai ratou, e

puta ake ai i roto i te kuaretanga i roko-

hanga mai ai e au e noho ana, kia rite ratou

ki au ano te whairawa me te ora. A, kai

te hiahia hoki au ki enei ritenga pai inaianei

ano—he nui toku hiahia pera e mau nei.

Me titiro ki te tohu o to te pakeha ngakau

i runga i te whakaaro o te Kawanatanga

mo nga tangata o Tauranga. Ki hai i

whakaaro te pakeha no roto i te whawhai

ena tangata; ki hai i whakaaro kua mate

ona whanaunga i a ratou te patu, ko te

aroha-anake kia puta tana i whakaaro ai.

No konei ka whakaorangia ratou, ka hoatu

he purapura hei whakatupu kai ma ratou,

ka waiho atu te nuinga o te whenua ki a

ratou ano, ka whakatumautia etahi wahi ki

a ratou, ki a ratou tamariki, ake, ake, ake

atu—kia kore e taea e nga tamariki te ho-

ko atu i aua wahi me ka nui haere te pake-

ha i tetahi whakatupuranga, koi noho mate

i muri iho. Ka rangatira nga tamariki i

ena whenua ka whakatumautia atu ki a

ratou, no te mea ka kake nui tonu te ri-

tenga o aua wahi i te takiwa e nui haere ai

te pakeha. Ma te pakeha hoki e whakanui

te whenua e nui ai; ka kore he pakeha hei

noho, hei aha hoki te whenua? kaore ra,

hei oneone noaiho—he rarauhe anake tana

koi, he moni i kore.

Ae ra! E hiahia ana au kia kake taku

hoa maori; kia puta tona ingoa i roto i

nga iwi o te ao. Kei hea rawa te tangata

mana tenei e whakateka? Kahore ra he

tangata. Otira kaore ano tenei kia tino