" KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 38. ] NEPIA, HATAREI, TIHEMA 3, 1864. [VOL. II

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

HE maha nga tangata kai te tuhi mai ki nga

hoiho ngaro kei a ratou e noho ana. Kaore e

mohio nga pakeha ki te reo maori, no konei pea

i kore ai e tae atu etahi o ratou ki te titiro. Ko

tenei e mea ma matou me ta katoa nga reta

hoiho ngaro ki te reo pakeha kia mohiotia ai.

He mahi reta a nga tangata ekore e o ki

te nupepa.

I TERA mutu aua i te Mahia te

korero o to haerenga ko te Makarini

ma ki te whenua—ko tenei me haere

tonu mai i korero.

Heoi, — Manei, te 24 o nga ra o

Oketopa, ka whakatika mai matou i to I

Mahia ka ai mai matou ki Nuhaka.

Matou ko Whanga, ko Tamihana

Taruke, Otene Tangihaere, kowai

tangata tangata atu, i haere

mai. Tae tonu matou ki Nuhaka.

ki te kainga, ka rokohanga

ko te Matenga Tukareaha, i tona kainga i

tera taha o te awa e noho ana. Ka noho

ka korerorero i reira; muri iho ka ki mai

a te Matenga kia haere ia ki te tiki i ona

tangata i uta e ngaro ana; ko matou me

whiti mai ki te kainga i tenei taha o te

awa noho ai, hei te ahiahi ka korero ai.

Ka mutu, haere mai ana matou ka whiti

mai i te awa. Ka pa te karanga a te

tangata kainga; —" Haere mai ! Haere

mai! Haere mai te Makarini! " Katahi

ka whakaarahia ta matou teneti, ka noho.

Ki hai i roa ka tae mai a te Matenga ma,

ka timata te korero. Mo te hoko anake i

te whenua ki a te Kuini te korero a nga

tangata; mo te hoko anake, i Nuhaka haere

atu ki Waikokopu.

Ki atu ana a te Makarini; —

" Kua tae mai ano ra e te Matenga to puka-

puka ki au i mua kia hokona tetahi piihi o te

whenua; a, whakahokia ana mai e au tetahi

pukapuka. E tika ana ano ra ta koutou ki ko

tona otinga tena. Otira, waiho kia mahia mai.

tera pito o to koutou kainga kua riro mai nei i te

Mahia, me te ahu mai ano ki konei. Ko nga

ritenga e ki mai nei koutou mo te taha Kawana

—ara, kia Kuini katoa koutou—e pai ana tena.

Taku mahara ano tena i roto i nga takiwa o te

kino o te Motu nei kia whakakotahitia nga tika-

nga i runga i tenei waka i a Takitimu, i Here-

taunga mai ra ano, a, Tikirau atu. He waka ano

a Tainui, me ona tikanga ano, me tona totohu

atu. He waka ano a Taki timu, me ona ritenga

ano. Toku hiahia ano tenei kia whakakotahitia

o tatou whakaaro o runga o tenei waka. Ko te

taha mo te whenua me ata mahi marire. "

Kei runga ko Henare te Whiakama; —

" Kaore; me mau e koe inaianei. Taku ritenga

i mua, ka mate a te Ratau ka hunaia katoa nga

tangata. Ina hoki, kua mate a te Mahia i a koe

me mau tou hoki e koe taku piihi, kia noho tahi

taua i runga i te Kawanatanga, kia aroha tahi ai

taua. Mau au e whakakino ka kino ai au. Ko

tenei me mau tonu koe i taku piihi inaianei. "

Kai runga ko Hami te Hau; —

" Haeremai! e taku matua, e te Makarini. Ka

hoatu ano te roro kai ki to aroaro, kaua e koe e

pana. Kaua e ki tera atu te tukunga. "

Tera atu te roanga o aua korero, ekore

e taia te korero. Muri iho ka korero ko

Tukareaha, ko tetahi atu, ko

tetahi atu atu—mo te hoko whenua anake.

Muri rawa iho tu ake aua ko Ihaka

Whanga, ka ki kia kaua ratou, nga tangata '

o te kainga e whawhai ki te hoko rawa

inaianei. Engari me waiho marire. Ko

te Wairoa ta te Makarini i haere mai ai;

me waiho kia tutuki tana haere e haere

nei. Ko te whenua, ka riro ano te whenua;

engari, ki taua whakaaro me waiho kia

tetahi pito o te whenua, katahi ka

nuku haere mai. Mutu ana ta tera korero,

tu aua ano ko te Makarini, ka ki; —

" Kia rongo mai koe, e te Matenga. Tenei taku

kupu ki a koe. E whakarongo atu ana au ki ta

koutou korero, he whenua uruuru to koutou

whenua. Ehara i te whenua motuhake ki tetahi

papanga anake, Tenei taku—ko te piihi e motu-

hake aua ki a koutou me tuku mai e au tetahi

pakeha, mo ka hoki mai au ki te Mahia, hei

titiro ki taua wahi. Ko te nuinga o te whenua,

kia oti i a Ihaka, i a Tamihana, i a koutou katoa,

ka tika ai te rironga i au. "

Heoi, katahi ka korero tonu. Ka ki

nga tangata ki te noho he i a ratou. Ti-

tiro ratou ki te taha katau, he Kuini;

titiro ki te taha maui, he Kuini. Ko

ratou anake e noho he ana; ko a ratou kai

pirau iho i runga i nga whata, pau etahi i

te kiore, i te kore pakeha. Ko nga tama-

riki hoki e hiahia ana ki te mahi turapa i

te taha Kuini. Katahi ka ki atu te Maka-

rini me hoatu ia he moni hei mahi rori i

Nuhaka atu, a, te one i te Mahia, hei ara

kaata kia taea te mau i nga kai ki te tu-

nga kaipuke i te Mahia. Me tika taua

ara i te taha ki uta, tena ano he ara

tawhito. He koa anake nga tangata;

katahi ka whakaae te katoa ma ratou e

mahi. Te penei hoki te Kingi ki te wha-

kapai i nga kainga o ana tangata.

Heoi—No te 25 o nga ra ka whakatika

mai matou ka anga whaka te Wairoa mai.

Tae mai matou ki Tahaenui ka titiro ki te

pai o tera kainga; haere tonu mai matou

tae awatea mai ki te Uhi, te kainga o

Ngatikurupakiaka. Ka whai korero nga

tangata o konei ki a te Makarini. Mo te

hoko i te whenua anake nga korero o ko-