WAKA MAORI O AHURIRI

"KO TE KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 52. ] NEPIA, HATAREI, MEI 27, 1865. [VOL. II

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAT.

Ko Hirini Oke Oke e ki ana he parau te panui a

Wiremu o Waipaoa he tangata hoko ia i te witi, i

te oti, i te aha atu; e ki ana ao to ratou haerenga

atu ki te hoko kaore i tahuri mai raua pakeha.

Tenei pea te take i kore ai e tahuri, ko nga utu-

he pukeke ra pea no nga utu.

E ki ana a Nirai Runga tena nga hanga kua

kitea e ia, i ko mai o ta Puketapu, i roto i te takai

pukapuka. Engari me haere mai a Nirai ki nga

kai ta o te Niupepa pakeha kia taia ki te reo

pakeha, kia mohiotia e nga pakeha.

Tenei te reta a Ahipene Tamaiti Mate no te

Wairoa, he korero i nga tikanga aroha o tona

kainga ki te pakeha, te iwi i pohiritia e ratou ki

uta; i nga mahi katoa o te pai hoki o taua

whenua. Ekore e o ki tenei nuipepa.

Tenei kua tae mai nga moni a Pitiera Kopu,

raua ko Paora te Apatu, mo a, raua nupepa, —na.

te Raka i homai. Ko te 10s. a Kopu mo te tau e

takoto mai nei ena, ka timata i a Hune—he he mea

hoki kua rite ke atu i a ia tenei tau e haere nei.

Ko te 10s. a Paora ta Apatu mo te tau nei ano

ena.

HE ra whakakake no matou te We-

nerei, te 24 o nga ra o Mei nei—ko te

ra ia i whanau ai te Kuini. No te tau

1819 i whanau ai; na, kua 46 ona tau

i tenei takiwa. Ka kitea te mahi a te

hoia i Nepia i taua ra. Haruru ana i

runga i te rangi i te pu repo, i te pu

maori; hui te pakeha me te maori ki

te matakitaki. Nga whare hoko i te

taone, tutaki katoa; nga mahi, mahue

katoa—he ngahau anake te mahi. E

tika ana kia whakanuia tona ingoa, he

Kuini atawhai rawa hoki ia; he Kuini

whakaaro ki ona tangata kia noho tonu

i runga i nga mahi maori; he Kuini

whakapono, he Kuini aroha ki nga ta-

ngata katoa. He mea kino ki a ia te

riri, he mea pai te atawhai. Koi ki

nga tangata maori o te motu nei ko au

anake, ko te pakeha, e kite ana i te

atawhai o te Kuini; kaore, ko tatou

katoa. He maha nga tau e kino ana

etahi iwi o tenei motu; he maha hoki

nga karangatanga o te Kawana ki a ra-

tou kia whakamutua ta ratou mahi, kia

hoki mai ki roto ki te maru o te Kuini,

kia ora ai. Na te aroha hoki i penei ai,

ehara i te kaha kore—engari he aroha.

Ko te mahi a te Kingi, a te Kau Hau,

i enei takiwa kua mahue nei, he tohe

ki te whakataka i te inana o te Kuini

i tenei motu, me ona ritenga ngaware.

Otira ki hai i taea ta ratou i hiahia ai.

Na te uaua o etahi o nga tangata wha-

O O

kaaro tika ki te mahi i te pai i ora ai

tatou i tenei takiwa. Mehemea i riro

i to te Hau Hau tikanga, penei kua

rite nga mahi o tenei moutere inaianei

o

ki to mua ritenga; e kore e noho ora

te tangata, e kore e ta te manawa.

Penei hoki e kore e tangi te pakeha ki

te maori, e kore e tangi te maori ki te

pakeha, he ito taketake tetahi no teta-

hi; kite kau ana raua i a raua, kua ta-

ngi te patu—a, ko te iwi i hua nga ta-

ngata ora, ko te iwi i iti nga tangata

ka mato. Ko tona mutunga a iho tena

mehemea i taparere i to te Hau Hau

whakaaro. Na, ma koutou e whakaaro,

he pai ranei tenei ritenga, he pehea

ranei ? Otira he oranga ngakau

tenei ehara tatou katoa i te

Hau Hau; e ai ana ano etahi

tiaki i te pai, he whaka "Rauru tanga-

ta tahi " i a tatou. Koia ano tenei, e

ta ma, kia kaha tonu tatou; kia kaha

tatou ki te pehi i te kino, ki te wha-

kaara i te pai. E mahi ana hoki tatou

mo wai hoki? Hua atu mo tatou ano;

he oranga mo o tatou tamariki, mo o

tatou wahine, mo to tatou motu.

Ko tenei, e nga rangatira maori o te

motu nei, me hui o tatou whakaaro ki

runga ki te pai. Ko au, ko te pakeha,

me mahi i te taha ki au, ko koutou me

mahi i te taha ki a koutou, ia

tangata i tona iwi, ia tangata i tona iwi

—kia tao ki te ra whanautanga o te

Kuini i tera tau kua kore te kino, kua

kore te Mau Hau, kua kore te aha.

HE PANUITANGA

NA HAMANA TAIAPA MO TANA KORERO

TUKU WHENUA.

Ko au tenei, ko Hamana, e tuku ana i te

wahi piwhi whenua kei roto i tenei kainga

i Heretaunga. Tonu ingoa o taua whenua,

ko te Mangaroa. Kua hoatu e au ki a te

Makarini taua wahi ta te mea he marama-

tanga ake noku i au ano tena piwhi. Tenei

te take i wehea ai taua whenua i au. Na

aku tipuna o mua i tuku taua whenua, i

hoatu ki a Hawea te tipuna o te Moananui.

Muri iho ki mate a te Rangikawea. Ki

hai a Hawea i haere id te ngaki i te mate

o taua tangata; riro ana na nga mokopuna

a te Rangikoianake nana i ngaki i tona