Waka Maori o Ahuriri.

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 55. ] NEPIA, HATAREI, HURAE 15, 1865. [VOL. III.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA

TUHI MAI.

TENEI te reta a te Morena kua tae mai.

Engari ki ta matou whakaaro e kore e tika

kia taia. I meatia tenei hanga te nuipepa

hei whakatupu i te pai, hei whakaatu i nga

ritenga, hei whakatupu i te matauranga o

te tangata. Ko te whakatupu i te maua-

hara i kore. Mehemea ka taia taua reta a

Morena tera e mamae te ngakau o te ta-

ngata e korero nei tera. Engari me ata

korero marire raua.

Tenei nga herengi te 10s. a Hamana

Taiepa kua tae mai i a te Raka te homai

hei utu nuipepa mana mo tenei tau ka ti-

mata nei.

Tenei te reta a Ihakara o Eparaima mo

tana hoiho. Engari mana e mea atu ki a

te Kupa te tangata nana i whakawa. Mana

ma te Kupa e ki mai kia taia taua reta ka

taia e matou.

Tenei te 10s. a Pene Amene o Waiapu

hei mea nuipepa mana.

WAIAPU.

No te Hatarei te 1 o nga ra o Hurae

ka tae mai te tima i Waiapu. Ko

te riri o reira kai te riri tonu. Nga

iwi Hau Hau o Taranaki, puta noa

ki Opotiki kua hui katoa ki Waiapu

ki te whawhai ki nga maori Kuini.

Ko te pa ko Tikitiki i riro mai i a

te Mokena ma i mua ra, kua hoki

ano tenei ki te Hau Hau. Te ti-

matanga o taua parekura he putanga

mai no etahi o te Hau Hau ki waho

o tona pa, o Pukemaire, hei hunu-

hunu pupuhi ki Tikitiki. Katahi

ka whakaputa atu a te Mokena ra-

tou ko ona hoa ki te whawhai; ko

etahi ano i waiho ki muri hei pu-

puri i te pa. Nawai i whakarongo te

kai tiaki o te pa ki te pu e paku

ana, ka kawea i te toa o te ngakau

ka whakaputa ano ki waho ki te

awhina i a te Mokena—ka mahue

hoki te pa kaore he kai tiaki o roto.

I enei ano a riri ana i waho, tera te

haere te matua o te Hau Hau, tika

ana he huarahi ke, tae ki Tikitiki.

Rokohanga atu kaore he tangata

tahi o te pa, ko nga wahine, ko nga

tamariki anake, me etahi koroheke

nei. Katahi ka tomokia te pa ma

tetahi o nga kuwaha i tetahi taha

o te pa. Te taenga ki roto ki te pa

ka tahuri ki te patu i nga koro-

heke i rokohanga iho i ro pa e noho

ana, me tetahi tangata taotu hoki i

reira e takoto ana kaore hoki i kaha

te korikori o taua tangata i tona

mate. Ko to te Hau Hau ahua

hoki tenei he kohuru. He ahatanga

koia na nga koroheke i patua ai?

Heoi, riro ana te pa me nga wa-

hine, me nga tamariki katoa o roto.

No tetahi ra i muri nei ka tukua mai

tokorua o aua wahine ki a te Mo-

kena, he korero mai ki te whakaae

ia kia houhia te rongo ka tukua

katoatia mai e ratou nga wahine me

nga tamariki i mau ra. Kahore hoki

i whakaaetia atu e te Mokena. Hui

nga maori Kuini i mate i tenei

whawhai toko waru, toko wha i tu a

kiko. Nga mea mate o te Hau Hau

e 20, rahi atu—kaore i mohiotia nga

mea i tu a kiko. Ko te Taitene

pakeha Kai Whakawa o te Wairoa

kei reira ano, kei roto i nga maori

Kuini.

Ka mutu ra, apopo te Hau Hau te

ki ai he toa nona i taea ai te pa

nei. Otira ehara, inahoki no ratou

te nuinga o nga mea i mate. Te-

tahi, he whakaaro kore no te hunga i

waiho iho e te Mokena hei tiaki i te

pa—te noho tonu i ro pa, puta kau

ana ki waho waiho ana ko nga

wahine anake. Ki ta matou whaka-

aro me noho tonu te taha Kuini i

roto i ona pa i tenei takiwa; taihoa

e kawe te riri ki waho kia tae atu

he tuara mo ratou. Kanui ano te

toa o ratou, otira he toa tokoiti—

ko te Hau Hau he tokomaha. Kaua

a te Mokena e moumou wawe i ona

tangata, he maha nga rangi e takoto

ake nei. Ahakoa, e Ngatihokopu, te

riro noa atu ai tena pa. Kia mana-

wanui koutou, kia to tonu i enei ra-

ngi. E kore pea e roa ka tae atu he

tuara mo koutou. Inakoki ena pa-

keha kua tukua atu e te Makarini hei

hoa mo koutou—mana e haere atu

etahi i muri. Koi mahara koutou

e whakaaro kore ana te pakeha ki

a koutou. Kua hoki atu tena pa

ki a te Hau Hau. Otira ehara i te

kaha nona i taea ai; he whakaaro

kore no te kai tiaki, tetahi he konihi

no te Hau Hau. Ko tenei, na tenei

rangi, i riro i a ia tena pa; tukua

atu ki tetahi takiwa a muri ake nei

ka hoki mai ano taua pa me etahi

atu hoki o nga pa o te Hau Hau i

te pakeha ratou ko nga maori Kuini

hei utu. Mehemea i kaha te Hau

Hau i Waikato, i Taranaki, i etahi

atu wahi hoki o te moutere nei, ka

kaha hoki pea ki kona. Tena he

iwi mate ia i ona riringa katoa i etahi

wahi atu, kua oma haere ki ro nga-

here me te weka, me pehea he kaha-

nga mona apopo ? Tena ano e

pena ki kona, tena ano e mate.

Ekore rawa e tukua e te Atua kaha

ona tamariki kia mate rawa.

No te Ratapu, te 9 o nga ra o

Hurae nei, ka tae mai ki Nepia

te tima manawao ko te Ikiripi te

ingoa. Ko te Makarini i rere

mai i runga i taua tima. Nana

hoki, na te Makarini, i tiki atu i

Po Neke taua tima hei homai pu,

paura hoki, ma te Mokena ki

Waiapu. No te Turei ka utaina

atu i konei nga pakeha Mirihia e

rima te kau (50) kia kawea e

taua tima ki Waiapu hei tuara

mo nga maori Kuini o reira hei

riri ki te Hau Hau. E toru te

kau nga pakeha kua riro atu i

runga i te Mahia, te kaipuke a

Ihaka Whanga, hui ki enei ka

riro i runga i te tima nei ka waru

te kau ai. Ko te Kawanatanga

e ki ana kia puta he rongo e nui

haere ana te riri ki Waiapu ka-

tahi ka tukua mai etahi pakeha i

Po Neke hei hoa ano mo te Mo-

kena ma. Ehara i te tangata

o

tauhou ki te riri te rangatira o

enei pakeha kua riro nei ki Wai-

apu. He rangatira hoia ia i Inia

i mua ai. E hara tona i te tari-

nga tauhou ki te pakunga o te

pu, ki te aue hoki o te tangata

mate. E mea ana matou hei hoa

tika ia mo te Hau Hau i Waiapu

apopo ake nei.

Na, kotahi ano tenei tima kua