"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 57. ] NEPIA, HATAREI, AKUHATA 12, 1865. [VOL. III.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

KAORE e taea he korero nui mo tenei putanga o

ta tatou nuipepa i to matou raruraru ki nga mahi

o te Hupirimi Kooti i Nepia nui—ko te tino

Kooti Whakawa ia o te motu katoa. No te 2 o

nga ra o Akuhata i timata ai te mahi o taua

Kooti taea noa te Hatarei kua hori nei. He

pakeha anake nga mea i whakawakia—he wha-

nako, he aha, he aha. Ko taua Kai Whakawa

kua hoki inaianei ki Po Neke.

Tenei te reta a Nguha mo nga ki whakakaitoa

a te tangata. Hei aha kuia ena korero i whaka-

rongona atu ai ? Waiho i kona te tamariki raua

ko te koroheke korero ai i a raua nei korero—u a

raua.

Ko Hori Pirihi o Patangata e ki ana tena te

kuri kai poaka kei a ia; ki te pirangi tetahi ta-

ngata ki te hoko me hoatu kia £5.

KUA MATE.

Ko te MANIHERA Kai-whakawa maori no

Wangarei i o Ngapuhi. He rangatira kaha

rawa taua tangata ki te pehi i te kino, ki

te hapai i te pai. No te 20 o Hurae ka

mate, no te 24 ka tanumia ai. Hupeke

katoa nga maori me nga pakeha o taua

kainga i muri i te kawhena haere ai i te

amohanga kia tanumia. Te kai karakia i

te tanumanga he minita pakeha. He nui

te pouri o nga pakeha o taua kainga ki te

matenga o to ratou hoa pai. I haere i ru-

nga i te aroha ona whakaaro katoa.

TARANAKI.

KOTAHI te Kapene me nga hoia tokorua

kua mate i nga Hau Hau o Taranaki.

Ehara i te parekura i mate ai, engari be

pehipehi. I mate ki Warea inanoa nei.

Muri tonu mai ka whakatika atu i Wa-

rea nga hoia e 400, he kimi i te iwi nana i

pupuhi aua pakeha nei. Ka haere taua

ope tae ki te huarahi katahi ka wehea, ka

anga etahi ki uta ka haere i te huanui ki

Okea; ko etahi i haere tonu i tatahi a peka

ana ki uta ki Kairuru.

Ko te tohu i anga ki Okea i tae ki te

kainga i te 7 o nga haora o te ata, katahi

ka piki ki te hiwi titiro ai ki te raorao. Te

ekenga ki runga ka kitea e ratou te aoahi e

haere ake ana i roto i te manuka, i te ota-

ota—e 500 iari te pamamao atu. Katahi

ka wehea atu e 60 o ratou hei tiki hei

titiro. Haere tonu te 60 na, eke pu ki

runga ki nga whare e 20. Huaki tonu te

pupuhi. Te kau ma tahi o te Hau Hau i

werohia i konei ki te koikoi o nga pu, mate

rawa—hinga iho i te mata be maha. To-

korima i riro herehere mai. Kotahi tonu

te pakeha i mate rawa ki konei, kotahi

hoki i tu a kiko, he rangatira. Katahi ka

hoki mai te 60 ki runga ki to ratou matua.

Katahi ka hoki mai te katoa. E hoki kau

mai ana ka huaki te pupuhi a tera i roto i

nga wahi otaota, i nga awaawa. Katahi ka

mahi tetahi, tetahi. E amo haere ana te

pakeha i ona mea tu, me te pupuhi tonu

nga maori i tahaki. Ka rongo tera tohu i

anga ki Kairuru ki te waha o te pu, ka-

tahi ka haere tonu mai i te huanui tae mai

ki Okea; haere tonu mai i te huanui i riri

haere nei tenei tohu, tae rawa mai kua kore

nga maori. Tokoono tonu nga mea i kitea

e ratou, puhia ana ka mate rawa tokorima

—kiia ana a Minarapa (te maori kai arahi)

he rangatira tokorua o ratou i mate nei. I

te haerenga mai i te huarahi tokotoru o nga

herehere i mea kia oma, puhia ana e te

pakeha, mate katoa—tokorua i riro ora

mai ki te kainga. Hui nga mea o te hoia

i mate rawa tokowha; he rangatira tetahi o

ratou. Nga mea tu a kiko kotahi te ranga-

tira, tokorima nga hoia. Muri iho ka mate

tokorua o nga mea i tu a kiko. No muri

ka haere tera tohu i anga ki Kairuru ra,

ka haere ki Okea ka tahana nga whare ki

te ahi. Ka riri ano i konei, mate tokorua

o te Hau Hau, kotahi te pakeha.

Tera ano ra he maha o te Hau Hau kua

mate i roto i te otaota, kaore e kite atu—

he maha ano hoki nga mea tu a kiko.

WANGANUI.

No te 10 o nga ra o Akuhata nei ka tae mai

te Ekemati, he tima mai no Po Neke. No

reira te rongo mai o Wanganui, o Tara-

naki. Kua panuitia e matou i te nuipepa

o te IO o Hune te rironga mai o Pipiriki i

te pakeha raua ko te maori Kuini—he pa

Hau Hau a Pipiriki kei Wanganui. Muri

iho ka hangaia e te pakeha e toru nga pa

ki reira, ka nohoia tonutia iho. Na, no

te 8 o nga haora o te ata o te 19 o Hurae

nei ka tikina mai aua pa e te Hau Hau ka

awhitia. Nga pakeha o roto i aua pa e

231; nga Hau Hau e 400. Kitea ana e

te pakeha o ro pa ko Pehi, ko Topia, ko

Paora, etahi o nga rangatira kei roto i te

Hau Hau. Na, he hiwi kei tetahi taha o

aua pa, puta noa taiawhio noa—ko nga pa

kei roto i te whawharua e tu ana. Ka keria

e te Hau Hau ona parepare i te taha o nga

hiwi, puta noa ki tetahi taha, ki tetahi

taha, hei pupuhi iho ma ratou ki ro pa.

Katahi ka riri; ri tonu te rere a te mata o

te Hau Hau, pakarukaru noaiho nga teneti

o te pakeha i roto i tetahi o nga pa i te

mata. Katahi ka whakaputa e 20 o nga

pakeha o tetahi pa ki waho he tiki he patu

i nga Hau Hau e noho ana i runga i tetahi

hiwi tata tonu ki te pa. Kotahi rau e

rima te kau te Hau Hau i runga i taua

hiwi. Katahi ka piki te tohu o te pakeha

i roto i te mata e maringi ana me te huka

nganga nei; e 400 putu te teitei o te piki-

tanga i piki ai. Te ekenga ki nga pare-