"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 61. ] NEPIA, HATAREI, OKETOPA 7, 1865. [VOL. III.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENEI kua kite matou i te reta a Paora te Whatu-

i-waho. Ekore matou e whakaae kia taia taua

reta, Kaore hoki e tika taua tu korero hei korero

mo roto i te nuipepa. Kaore i kiia tenei hanga

te nuipepa hei whakaputa i te tohe a tetahi ta-

ngata ki tetahi—na raua noa ake ta raua nei

mahi. Engari ki te kitea he korero, he mate

ranei, e eke anu ki runga ki te katoa, ko te mea

tena e tika ana kia panuitia kia rongo te katoa.

Ko tenei me whakaputa tetahi kupu ma matou ki

a koe e Paora. E he ana to ki kiu hokona make-

tetia e koe nga hipi a te tangata. Ki te pa to

ringi ki runga ki te hanga a te tangata ka he rawa

koe i kona; no te mea ehara i te poka noa i noho

ai nga hipi ki kona. Na Paora Kaiwhatu i wha-

karite ki te pakeha kia, toru nga tau e noho ana

aua hipi ki kona. Ko tenei ka tata te mutu aua

tau, kia mutu ra ano ki haere ai. E ki aua ko

ko to whenua kua riro i a koe i muri i te wha-

kaaetanga a Paora ki te pakeha ma tena ka aha

ai ? Ekore e taea te wetewete i te pona a Paora i

whitikitia ai i te takiwa i a ia te whenua, engari

kia tae ki i ma mutunga ka matara. Kua riro

mai tenei te whenua ki a koe me ona ritenga i

whakaritea ai e Paora. Ka kare koe e pai ki te

whakaae a Paora ki te pakeha ka whakaputa pea

kupu i te korerotanga i te tuatahi ra ano kia

kore ai; kao, noho puku marire koe no naianei

rawa ka korero koe—he taware tenei, kowai hoki

e kuare ana ? Ko tenei kia rongo mai koe, koi

noho kou a poka noa ki nga taonga a te tangata.

He ki tau tera e matakitaki noa te pakeha ki ona

taonga e murua ana e koe. Kaore ra, 1: 0 te mea

ehara i to poka noa taua noho ki. reira.

He mea utu tenei ki nga tangata kaore ano kia

utu noa i a ratou nuipepa o tenei tau e haere nei

kia hohoro te whakarite mai. Engari te tau tua-

tahi i riro mai he moni; ko tenei he kore rawa

tenei. He pono ka whakarerea te mahi i te nui-

pepa ka kore e whakaaro mai nga tangata.

KA tahuri matou ka titiro i tenei takiwa ki

tetahi taha puta noa ki tetahi taha o te

motu nei ka mea matou kua tata tenei ki

te timatanga o te mutunga; kua kitea te

haeata o te rangi, te tohu o te marama-

tanga. Inahoki, he whakatu Kingi te mahi

a Waikato i te tuatahi; he tokomaha nga

rangatira, nga tangata totika hoki, i uru ki

runga ki taua ritenga, no te kitenga i te he

ka mahue. Muri iho ka puta tenei mahi po-

rewarewa te Hau Hau; ka whakanohoia ona

ritenga ki runga ki te papa atua kia arongia

ai e te tangata. Na, ko nga tangata kuare

katoa i rere ki runga ki tenei mahi, ko nga

tangata ware, ko nga ngakau kohuru-ko nga

iwi whakaaro totika ki hai i tahuri, kua

kitea hoki te kino o roto. Erangi ko nga

tangata e noho ake ana te hiahia ki te kino

i hohoro te rere ki runga. Ka kitea i konei

nga tangata o te motu e noho noa ana i

runga i te pai ko te ngakau e whai ana ki

nga ritenga mate o mua, ki te kohuru, ki

te maru taonga, ki te puremu, ki te tini-

hanga noa iho. He ohorere anake tona

whakatikanga i roto i te tokomaha e patu

ana, e kohuru ana, e tohe ana kia mate nga

tangata piri ki te pai kia riro i a ratou ko

Hatana nga ritenga. He hunga ingoa kore

nana enei mahi; e whai ana kia puta tona

ingoa i runga i te kino, inahoki te ahua na.

Nawai ra i noho te hunga totika, nawai ra

i noho i matakitaki, ka kawea e te whaka-

takariri ka whakatika etahi ka hui ki te

pakeha, kai te putu i te hunga kohuru.

Muri mai ka whakatika he iwi, muri mai

ka whakatika he iwi, a i tenei takiwa he

tokomaha nga iwi kai te whakahoia i a ratou

hei pehi i te kino; ekore e whakaaro he

whanaunga he aha, ko te kino ko te ko-

huru anake tana e whai ana kia ngaro.

Tetahi, ko te hunga kino, ko te Hau Hau,

kai te tiriwa i a ratou, kai te whawhai ki a

ratou ano—meake pea pupuhi ai. No

konei ka ki matou i ta matou ki " kua tata

tenei te tae ki te timatanga o te mutunga. "

Inaianei kua hui nga iwi totika ki te pake-

ha, kua iwi kotahi; kai te whai ki te ti-

kanga kotahi ko te kino kia ngaro. Kai

te riri tetahi i te taha o tetahi, kai te kite

tetahi i te kaha o tetahi me te whakamihi

ake te ngakau o tetahi ki tetahi. E pai

- aua tenei;. ina te kore ko te tautohe ko te

taruhae o etahi tau kua hori nei. Na te

mate i kukume ka piri tetahi ki tetahi. Ko

te hua pai tenei i tupu i roto i te Hauhau-

tanga o te motu nei—ara, ko te kino ka

tahia ko te pai ka mahue. Katahi ka ata

mohio nga iwi erua ki a raua; katahi ka

tupu te aroha totahi ki tetahi, no te mea

kotahi ano te huarahi e takahia ana e raua,

kotahi ano te whakaaro ho pehi i te kino

he hapai i nga Ture manaaki tangata a te

Kuini. A, hei nga tau e takoto ake nei

kotahi ano te

pakeha me te maori; rite tahi raua, ekore

tetahi e kake ki runga i tetahi—ka he te-

tahi, tetahi, ma te Ture anake e whiu, ma

te Ture anake raua tahi e tiaki.

OPOTIKI.

E PUTA ana mai te korero no Opotiki kai

te riri tonu taua kainga i roto i nga ra katoa.

Kaore ano he parekura nui, engari he riri

takitahitahi i te hanga e haere nei nga ope

o te Kumi ki te a mai i nga kau, me nga

hoiho, me nga poaka a te Hau Hau. Ka

tupono aua ope ki te ope Hau Hau ekore

e rua pakunga o te pu kua whati te Hau

Hau kua tahuti, maka rawa ai nga kahu kia

marama ai te oma; e oma ana ka whakaanga

mai te waha o tona pu ki muri ma runga i

te pakihiwi pupuhi ai me te oma tonu. He

maha nga kau me nga kai a tera kua riro

mai i te taha Kuini. E korerotia ana no

tetahi rangi ka puta mai te tangata no te