"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 68. ] NEPIA, HATAREI, HANUERE 20, 1866. [VOL. III.

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENEI te 10s. a Meri Ani Tapuke o te

Wairoa kua tae mai hei whakarite nuipepa

mana.

Ta matou whakaaro i tahuri ai matou ki

tenei mahi, ki te nuipepa maori, tera e ahua-

reka nga tangata ka whakarite pea i nga

nuipepa e hoatu ana ki a ratou. Ko tenei

katahi ka mohiotia te ahua. He mea ko-

tahi noa te tangata e whakaaro ana. He

tokomaha nga tangata kaore ano kia ho-

mai nga moni o tenei tau e haere nei. Ki

te hoha koutou ki te utu ka hoha hoki

matou ki te mahi apopo ake nei. Kua

maha o matou kiinga atu kia whakamahue-

I

tia te mahi; na, ki te penei te ahua, meake

pono ai taua ki a matou—ka mahue ano.

Kaore hoki e penei ana te whakaaro kore

o te pakeha.

Tenei nga nuipepa ka riro atu ki a Teone

Ropitini Taiaroa. Mana e homai kia te

kau herengi—ko te utu hoki ia o te nui-

pepa mo te tau. E pai ana matou ki nga

tangata o tawhiti e tuhi mai ana kia hoatu

he nuipepa ki a ratou. He waha tenei

nuipepa no Ahuriri. I tenei takiwa e haere

ana tona reo ki nga wahi katoa o tenei

moutere, ki tena iwi, ki tena iwi. Katahi

tonu ka whiti i te moana ka puta ki o

Ngaitahu ona kainga.

Tenei kua whakaae a te Teri (Steddy)

pakeha no Turanga mana e homai te 10s.

mo te nuipepa ki a Hemi Mahuki.

TE WAIROA.

No te Ratapu ka tu mai tetahi kaipuke ki

Nepia no te Wairoa. Na te Kapene o

taua kaipuke i korero mai kua hinga ano

he parekura i taua kainga i muri nei. Ko

Kopu Pitiera raua ko Ihaka Whanga nga

rangatira o te taha Kuini. Kaore ano ma-

tou kia rongo he pakeha etahi ranei i roto

i taua riri, kaore ranei—ko nga maori

anake ano pea. He haerenga no te tohu o

Kopu raua ko Ihaka ki te toro haere i ro

ngahere; tupono anake ki runga ki te ope

Hau Hau i roto i tetahi apiti, katahi ka

riri. Mate rawa ana o te Hau Hau e rua

te kau ma rima—tera atu nga mea tu a

kiko. Hui nga mea mate me nga tu a

kiko o te taha Kuini tokowhitu. Ko Ihaka

Whanga tetahi o nga mea tu, engari he tu

pai tana.

No Turanga, te korerotia ana, kua mau o

te Hau Hau i te taha Kuini e 37 nga tane,

nga wahine me nga tamariki e 40. E 50

nga tangata o te ope Kuini nana i hopu, ko

Tamihana to ratou rangatira. Ko Apera-

hama Tutoko tetahi i roto i nga mea i mau;

e korerotia ana ko ia tetahi o nga mea

nana i kohuru i a te Wakana. Kua kawea

mai taua tangata ki Nepia nei, kai roto i te

whare herehere e noho ana inaianei. Ko

Raharuhi Rukupo, ko Wi Haronga, ko

etahi tokorua hoki, i haere tahi mai i runga

i te kaipuke ki te kawe mai i taua tangata,

ki te whaki hoki i ta ratou i mohio ai me

ka whakawakia taua tangata.

No muri mai i enei korero ka tae mai te

tima o Te Wairoa, nana i kawe mai i nga

korero o te riri o muri nei, i riria tenei riri

ki Waikare Moana. No te Paraire 12 o nga

ra o te marama nei ka matika atu te maori

Kawana, i whakatika atu i Waikare Tahe-

ke no Wanganui ra ka tutaki; rokohanga

awa atu kua maunu mai te Hau Hau ki

waho rawa mai o to ratou pa, e rua pea maero

te pamamao, kua noho ki roto ki te koti-

koti, no te haerenga atu o nga tangata

Kuini, ka tapoko ki roto, ka huaki te Hau

Hau. Ka whati mai a mua o te ope Ka-

wana ki te matatorutanga, ka tuhi ka wha-

kahokia atu, ka werawera te riri a tetahi, a

tetahi; ka kokiri nuitia e te taha Kawana

I ka whati te Hau Hau ka patua haeretia, e

tae noa ki te wai, ki Waikare Moana, ka

mau i te ringa tapukea rawatia atu 33 ko

nga me i hinga ki ro wai mahue tonu atu

8 huia katoatia e 41 nga mea i mate rawa.

i Ko nga morehu i oma, etahi ma runga

waka, ko etahi i titari noa atu ki ro nga-

here, ora atu etahi, i tuakiko etahi, mate

i rawa atu pea etahi. Ka mutu pari rawa

atu te ihu o te Hau Hau o te Wairoa, ka

pakaru hoki te toto ma te ihu haere ai 12

o te taha Kuini i mate rawa 13 nga pukeko.

i WHANGANUI.

__

TENEI te korero no tera taha o Wha-

nganui kua tae mai na runga mai i nga

tima. Kua hinga te parekura o te hoia

raua ko te Hau Hau ki Whenuakura

i te taha ki Patea—te kau ma toru o te

Hau Hau kua mate rawa. I te 9 o

nga ra o Hanuere ka huaki e te Tie-

nara ratou ko ona hoia ki taua pa.

Kotahi tonu te pakunga mai o nga pu

a te Hau Hau ka riro ka whati. Whati

rawa atu kua te 13 o ratou kua hinga

ki te whenua kua mate. Kotahi te

pakeha i mate rawa, tokowha nga mea

tu a kiko—tokotoru hoki nga hoia

maori o te Kuini i tu a kiko. Ko Ma-

kitanara (o Nepia nei ano i mua ra) i

tu ki te tahau o te waewae—e ki ana