WAKA MAORI O AHURIRI

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 77. ] NEPIA, HATAREI, AKUHATA 18, 1866. [Vol III

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA TUHI

MAI.

TENEI te reta a Tamati te Apatu o te Unu Unu

(Flat Point) kua tae mai. E ki ana kua hoatu e

ia nga utu mo tana nuipepa ki a Henare Koura

mana e kawe mai ki a matou. Kaore ra he moni

kia tae mai ki a matou a Henare Koura—tera

pea kei a ia e takoto tonu ana.

Kia rongo mai koutou katoa nga tangata maori

o Heretaunga. Kua ki mai a Hemi Wuru, te kai

ta o tenei nuipepa kia whakamutua e ia te mahi.

E ki ana kua hoha ia; he kore hoki kaore e

rite te mahi a ona tangata—ko te mahi e

nui ana. ko te utu e iti ana. No konei

ka mea ia kia whakarerea te mahi; me anga

tona aro ki te nuipepa pakeha anake ano—te mea

e rite ana. E taea hoki ianei te aba e matou 1

Kia kotahi te nuipepa ki muri hei whakakapi

mo te toru o nga tau ka whakamutu ai te mahi.

Ekore pea e puta wawe taua nuipepa, he kore

korero hoki i tenei takiwa. Engari kia whai ko-

rero ka whakaputa atu ai, he mea whakamutunga

hoki. Mehemea i rite nga tangata katoa o Here-

taunga te whakaaro ki te nuipepa, penei kua

mahia tonutia. Ta matou whakaaro ki nga

tangata rangatira tera ratou e manaaki i tenei

hanga—otira kua kere, heoi ra he kore ano. Hei

tera nuipepa puta ai ta matou kupu poroporoake.

HE PA HORO KITE TAHA KI PATEA.

KUA timata ano te riri i te taha ki Pa-

tea, kei ko atu o Whanganui. Ko-

tahi te pa Hau Hau kua horo, ko Po-

kakai te ingoa. He pa hou taua pa,

katahi ano ka hangaia hei pa huinga

mo nga iwi o tera tai. No te 2 o nga

ra o Akuhata nei, i te 4 o nga haora o

te ahiahi, ka whakatika atu i Mana-

wapou nga hoia pakeha me nga hoia

maori o Whanganui ka anga atu ki te

riri ki te pa ki Pokakai—ko Makita-

nara to ratou rangatira. Hui katoa te taua

i haere ra ka kotahi rau e waru te kau

takitahi. Ka ono nga haora e haere

ana te taua ra i te po i te whenua kino

—e kau haere ana i ro awa i roto i te

waipuke—ka tata atu ki te pa. Kata-

hi ka tau ki raro te matua ka tukuna

nga kai toro ki te pa. Ki hai i roa ka

hoki mai nga kai toro ka ki mai e ata

noho ana te pa. Heoi, noho tonu te

taua nei, no te titinga o te marama ka

whakatika ka haere ka tae ki te pa.

Ta Makitanara i mea ai kia muia te pa

e ona hoia katahi ka ngaua. Otira

kaore i ata taea te pera, he ururua

hoki, he taiepa, he kino noaiho no te

whenua. E whakamaro puku ana te

ope nei ki tetahi taha ki tetahi taha o

te pa ka kitea mai ratou e nga tangata

o ro pa, katahi ka puhia mai. Ka tai-

paratia e te ope Kuini te whakaho-

kinga, a ka reia toutia te pa. Ki hai

i noho te Hau Hau; ko tona ahua

tonu he wehi—ka tahuti te katoa, ma-

hue kino ana nga wahine me nga ta-

mariki i ro pa, me nga pu e toru te kau

ma tahi. Te kau o te Hau Hau i mate

—ko Aperahama, rangatira nei, tetahi.

Kotahi tonu o te taha Kuini i mate, he

pakeha—na ona hoa ano ia i pupuhi.

He hianga nona ki te rere atu ki te

pa (me te manu e whakatopa ana ki te

kai mana), ka taka atu ki mua o nga

pu o ana hoa—no te puhanga he mate

anake. Riro ana i te pakeha nga pu i

mahue i ro pa, me nga kariri. He moni

ano etahi i kitea i ro pa—he mea ano

kotahi pauna, he mea ana te kau pauna,

he mea ano rahi ake. Katahi ka mau-

ria nga wahine me nga tamariki ki ta-

haki, ka tahuna te pa ki te ahi pau ake.

Ko te Ua kua tae ki reira ki taua

tai haere ai ki nga iwi kia whakamutua

te riri, kia kati te tohe ki te mate, en-

gari te rere ki roto ki te mana o te

Kuini kia ora ai. E mea ana ratou kia

tae atu a te Parihi, he pakeha no te

Kawanatanga, katahi ka tukuna te kaha

ki te pakeha ka noho hoki ratou ka

whakarongo pu ratou ki nga ture o te

Kuini. Ki atu ana a Makitanara heoi

ano te oranga mo ratou ko tena takiwa

tonu. Ki te whanga ratou kia tae mai

a te Parihi ekore ia e pai ki tena, ka

riri tonu ia, ka tikina tonutia nga pa ka

patua. Engari me haere mai ratou ki

a ia, ki a Makitanara, inoi ai kia whaka-

mutua e ia te riri katahi ratou ka ora—

otira me hohoro ratou, ekore ia e pai

kia roa e whanga ana.

Tenei pea kua riro mai aua Hau Hau

ki raro i nga ture o Ingarani i ruuri mai;

ka kore kua riri tonu pea, kua hinga

ano he parekura pea. Ma tatou e

whakarongo atu.

Kua rongo matou i muri nei he mea

pupuhi marire te pakeha i mate nei e

ona hoa. He mahara ko tetahi o nga

pakeha e noho ana i roto i te Hau Hau.

Tokotoru hoki aua koroke e korerotia

ana kei roto i aua iwi Hau Hau e noho

ana. ___________

KOOTI WHAKAWA WHENUA

MAORI.

Ko nga whenua enei kei raro iho nei

kua oti te korero i te Kooti i Nepia

nei: —

Te Awa a te Atua, 5070 eka. —Ki a