WAKA MAORI

O AHURIRI.

"KO TE TIKA, KO TE PONO, KO TE AROHA. "

No. 18. ] NEPIA, TAITEI, HANUERE 9, 1868. [VoL V

HE KUPU ATU ENEI KI NGA HOA

TUHI MAI.

HEI te mutunga o Pepuere e takoto ake nei

ka taea te mutunga o tenei tau o te Waka

Maori e haere nei. Kotahi tonu te tau i ki

ai te Kawanatanga e utua e ratou te mahi-

nga. Akuanei ka tae ki te mutunga o taua

marama ka mutu hoki te naahi o te nupepa—

he kore hoki kaore e whakaaro mai nga maori.

Ekore hoki pea e pai te Kawanatanga kia

utu e ratou mo te mahinga i tetahi tau atu.

Hei tera nupepa taia ai nga ingoa o nga

tangata me nga whenua e whakawakia ana i

roto i te Kooti Whenua Maori i Turanganui,

i te Wairoa hoki.

TERA nga moutere kei te moana i

huaina ko te Weta Inia (West In-

dies). Kai te ara mai o nga tima

kawe mai i nga meera o Ingarani e

tu ana aua moutere. He kainga ra,

he kainga e maha ana ona mate—

O

mate uruta, mate i te ru, mate i te

hau tupuhi, me te mano atu o nga

mate. Kei reira te huka e tupu ana,

me te kawhi, me te tupeka, me te

katene e whatua ana hei kakahu, me

te tini atu o nga mea e whakatupuria

ana i nga whenua ra. He mangu-

mangu te nuinga o nga tangata o

aua moutere. I te Manei te 18 o nga

ra o Oketopa nei ka puta he ru kaha

rawa i tetahi o aua moutere (St. Tho-

mas). Ngarue katoa taua moutere,

hinga katoa nga whare ki te whenua,

pakaru nga waapu kaipuke, pae ki

uta nga kaipuke, pakaru atu etahi ki

te moana. Ko nga morehu o nga ta-

ngata i oma ki runga hiwi. Muri

tonu iho i te ru ka titiro atu ki te

moana e huri haere mai ana te ngaru

poupou tonu, e wha te kau putu te

teitei. Rere tonu mai taua ngaru

me te hoiho purei te tere, rere

tonu mai ka tae mai ki nga kai-

puke ka hikitia pukutia ki ru-

nga rawa ki nga huarahi o te

taone, ko etahi i tahuri tonu. Ko

te taone, i whakangaromia i te wai;

te hokinga o te wai ki te moana ka

kitea nga hanga o nga whare e pae

noa ana ki waho puta noa puta noa i

nga rori katoa o to, taone e pukai

ana. He hau tupuhi kaha rawa te-

tahi nana i hinga ai nga whare. Ko

te ngaruetanga o te whenua kaore

hoki i mutu wawe, oioi tonu te whe-

nua taea ki te aongake o te ra. Ko

etahi atu hoki o nga moutere o taua

wahi i mate ano i te ru, i te mara-

ngai hoki i taua marama ano, i te

marama i muri hoki i a Nowema. E

korerotia ana i te moutere i a Tia-

meka (Jamaica) i rite tonu te rangi

ki te mura o te ahi me te moana

hoki i te uira. Hui nga kaipuke i

tahuri me nga mea i hikitia ki uta i

aua moutere ka taea te 80; ko nga

tangata i mate 800. E korerotia

ana ka nui rawa te haunga o nga

taone i te pirau o nga tupapaku e

takoto ana i roto i te otaota e kainga

ana e te ra—nga tangata me nga

kuri me nga hoiho, me etahi tu kuri

atu. Tera atu etahi moutere i reira

i mate i te ngaru o te moana. Ko-

tahi te moutere i taua moana ko

Taataro (Tortolo) totahi ka ngaro

rawa i te moana—he nui nga tanga-

ta i mate, ekore e taea te taiau.

Meake pea puta he mate i aua motu

i te haunga o nga tupapaku. E ki

ana te Karaiti i a Kuka; —"A he

nui te hurihanga whenua ki etahi

wahi, me nga po mate kai, me nga

turorotanga; me nga mea mataku

hoki me nga tohu nunui no te

rangi. "

Ko te Hutana, ta tatou pakeha

tawhito o te Onepoto, i reira ano i

taua ru, e hoki mai ana i Ingarani.

I runga i te tima tera e noho ana, e

tu ana i roto i te whanga taua tima.

Na te kore utanga i runga, na te

nui hoki o te tima i maranga ai ki

runga ki te ngaru i anga mai • i te

moana i waho, te ngaro nana i huri-

hia te taone—ko nga kaipuke iti e

utauta wahie ana ki taua tinia, i ta-

huri atu ngaro atu. Ko te Pokiha,