|
|
TE W ANANGA.
HE PANUITANGA TENA KIA KITE KOUTOU. "TIHE MAURI-ORA." NAMA 23. NEPIA, TAITE, 20 HURAE, 1876. PUKAPUKA 3. RETA KUA TAE MAI. Ka nga korero o te. Hui i Pakowhai, a, na nga korero o te Paremata i kore ai e taia enei reta e kiia nei e matou. Kia whai wahi i Te Wananga ana oti nga korero o te Paremata, ka taia ai enei reta, ara, nga reta kua tae mai ki Te Wananga. Na Paora Kati, na Ihakara Waitiri, na Te Roeti, na I. Hutana, na Anaru Kahika, na Enoka Pukuatua ma, na Hare Taua ma, ua Pikoi, na Wiremu Tauwiro ma, na Kuruki Pita ma, na Nikora Rotohiko, na Rawiri Te Kirirapa, na Mita Karaka, na Anaru Tuhokairangi, na Hoani Maaka, na Kepe Te Apatu, na Heta Tiki. Kotahi reta no Waipawa, kahore he ingoa i tuhia e te kai tuhi, a, he mea nana, kua mutu tana hoata waipiro ma nga uhunga, me nga tangihanga. E tika ana nga korero o taua reta, otiia, na te ingoa kore i kahore ai e taia e matou ki Te ! Wananga, me whakaatu mai tana ingoa e te tangata nana taua reta, kia tika ai te mahi ki te Perehi. He reta ano i tae mai na Peneamene Tanui, na Peni Te Uamairangi, me te reia pai rawa a R. Rota Te Tahiwi, ka taia e matou enei reta, katoa ana watea he wahi e o ai, i Te Wananga TANGATA MATE. No te 22 o Hune i mate ai a Ahama Raeroa, o Ngatimatepu, e 70 ona tau. He rangatira, he uri no nga tupuna rangatira, no Te Kapuamatotoru, no Te Ruruku-o-te-rangi. Hei matua tuturu kia Te Moananui Kurupo raua, ko Te Moananui Tareha. DEATH. ! On the 22nd June, at Hawke's Bay, the aged chief Ahama Paeroa, supposed to be 70 years old, and was of the Nga- timatepu tribe, and related to Moananui Kurupo, and Tareha. He was descended from Kapuamatotoru, and Te Ruruku-o-te-Rangi.
Te Wananga. Kotahi Putanga i te Wiki. TAITE, 20 HURAE, 1876.
NEI nga korero o te pukapuka o te Paremata, ara, nga korero e taia e nga kai ta o nga korero katoa e korero ai nga Mema o te Paremata, a na te Paremata ano i ta aua kupu ki te pukapuka, koia aua kupu nei i kiia ai, he tino kupu aua ki na nga Mema pu ano o te Paremata. I taia ai aua kupu e matou, he mea kia kite ai te iwi i nga tikanga o te mahara aroha a Kawana Kerei mo te iwi Maori, ona i hoko whenua ai i te Maori, a o nga tikanga ano koki o ta Ta Tanara Makarini atawhai ki te Maori i aia e hoko nei i a ratou whenua i te Porowini o Haku Pei. Ko aua korero nei, hei titiro, hei whakaaro ma te Pakeha, ma te Maori ano hoki. He mea na matou, kei taua Porowini o Ahuriri nei matou e noho ana, a he mohio pu na matou ki nga tini mahi aroha koro o ngu toko whemua, o konei. A he kore tikanga pai i puta ki nga. Maori, i te hiinga i kiia ma ratou e hoko nga whenua a te Maori, koia i kiia ai nga kupu a Kawana Kerei e mau i raro nei, he tino kupu, e mohiotia ai, tenei tata ano te wa, e kore ai e rangona te Tari Maori, ara, e mutu rawa ai te mahi a taua Tari ki te taha Maori. Koia nei nga korero a Kawana Kerei, raua ko Ta Tanara Makarini i te Paremata : Ka mea a Kawana Kerei. " I ahua hoko whenua ano ahau i te Porowini o Ahuriri, a ka tino korero ahau ki te Paremata nei i nga tikanga o taua ahua hoko whenua oku i taua Porowini, kia mohio ai nga Mema o te Paremata nei i nga tikanga o taku mahi. I te tau 1853 i au e Kawana ana i enei Motu, a kahore kau he moni a te Kawanatanga, naku ake nga moni i hoatu e au ki te Kawanatanga, hei hoko whenua mo te iwi i Ahuriri, he mea hoki naku kia nohoia tana takiwa pai e nga tamariki o te iwi o Te Kuini. A no taku hokinga ki Tawahi i nga ra 1853 i te wa i mutu ai taku mahi Kawana, ko taua moni i hoatu ra e au hei hoko whenua ma te iwi, i toe ano etahi o aua moni i a ratou, ko etahi i utua mai o aua moni e te Kawanatanga ki au, a e £2000 i toe atu. A no nga ra o Maehe 1854, ka tae ake te reta a te Kawana- tanga ki au, i Tawahi hoki ahau i aua ra, a mea mai ana ratou ko te £2000 o aku moni i a ratou, ka tukua ake e ratou ki au ki Tawahi, a ko te £1960, i hoake e ratou nga moni i ngaro te £40, a ki ano taua £40 i tae ake ki au a moroki noa nei, koia na anake taku pa i pa ai ahau ki te hoko whenua, ara, ko te hoatu moni aku ake hei hoko whenua ma te iwi. A me korero ano ahau, ko te kai hoko whenua i aua ra, ko taku kai whakamaori ano hoki, a ko taku hoa akoako i nga kupu hoko whenua, ko Ta Tanara Makarini. A i rongo ano a Te Makarini ki au e korero ana ki nga tangata Maori i ana ra, no te mea hoki, koia pu ano taku kai whakamaori. I mea atu ahau ki nga Maori, e hara nga moni utu o nga whenua i te mea tino pai rawa kia ratou, engari ko nga whenua i mahia hei porowhita, a i tapu hei rahui rawa aua whenua, kia too ai |