TE KORIMAKO HOU.

[Hanuere 2, 1890.

Pakeha, e kore hoki e pena. Ka tika tonu hoki te mahi a nga kooti i ena mea. Ko te korero mo nga whenua i whakatakina haeretia o ia 1 te raruraru i pa ki Waitara, ko te take ki o taua whawhai, he kore no te Kawanatanga kahore i whakaae ki te mana Maori. Ki te tae tatou ki nga rohe o tetahi iwi kahore ano kia o te Pakoha, engari he Maori anake kei reira katahi ka kitea te mahi a mana Maori. Ko te iwi nui tonu kei to noho tonu ki runga ki ona whenua nunui, a ko nga hapu ano o taua iwi ki tona wahi, ki tona wabi, hei ngaki nga kai. Ka kiia pea ana wahi na mea, na mea, engari kahore e paratia te Pakaha; kei te iwi nui tonu te mana, a ma te iwi o whakaae katahi ka hokona. A kia rite ra ano te ture Maori tikanga, katahi ka marama, ka tuturu, Ki tana, me whakatu he komiti hei ata whiriwhiri i enei mea katoa, hei inhituhii tetahi pire, ka hoatu ai ki te Paramete. Ko te mea tika tenei, Tenei te kupu mo nga karakia, kei te kuare nga Pakeha ki nga tikanga Hauhau, he nui nei nga mea i rite ki te whakapono Karaitiana. I rongo ia kei te whakaae te Hauhau ki nga ritenga o te Paipera, ki te Atua, ki a a te Karaiti, me ara mea nui. Ko te tikanga ma te Maori mo uru tonu ki te Pakeha, kia mohiotia ai enei tikanga o hara te wehe he, he kino hoki tenei. He nui pea nga pai e puta ki te Maori a mua. Kotahi ia te mea e awangawanga ai ia. Ko te aro nui a te Maori ki nga karakia ke. Ki tana mahara ko te mea kaha rawa i te ao nei ko te kupu a te Atua. Ko tenei hara ia i te hoa whakatete o te Kawanatanga. He Kawatanga pai tenei, otiia kahore ano ratou kia tino whai whakaare ki enei tikanga nui pa nei ki te Maori. Ko ana motini ka whakamaoritia hei matakitakita nga ma nga hui Maori. Ko tenei, ka puta ta ratou maioha ko ana hoa Pakeha mo te nui o te atawhai a Paora ma. Ka whakahokia taua korero Wi Turipana, Minita, whakapai taua korero, ka nui te marama, katahi te tangata i pena ana korero i runga nga take Maori. Ki tana mahara he tino hoa ia no te Maori.

I te aonga ake ka hui ano te Hui ki te whare karakia, puru tonu - te whare.

Ko te korero nui, he motini na Hirini Taiwahanga mo nga whenua Maori, mo nga Mema Maori kia tokomaha ake, mo nga Ateha Maori i nga kooti kia mutu te whakatu o te Kawanatuanga.

Haere ake nga ingoa o nga tangata kua haina o ratou ingoa ki te pukapuka o te Hui ki Waitangi e kiia nei, "Ko to whakakotahitanga Maori Waitangi" kua 500, he rangatira anake, Tanhou kia Puhi taniwha rau, kia Waikato taniwha rau. Ko nga tikanga o taua whakakotahitanga, he toko tonu kia whakatungia nga ture tika, kia tukua mai ano ki nga Maori te ritenga mo a ratou hanga ake, e whakahaerea kautia nei e te Kawanatanga.

KO NGA KUPU PAKEHA MO TE HUI.

"He maha nga whakaaro mo runga i te korero nui i Orakei 1 te ra nei. Inahoki ka tata tonu mai taua kainga ki te taene nui nei ki Akarana, ki te wahi i haarereara e te Maori i era tau atu. A, e matakitaki haere ana i nga urupa o te Maori, o nga ra kua pahure ake nei, i runga ra i nga ritenga a te Pakeha. Kati, ko te tino kupu tenei, me nga ritenga o taua hui i Orakei mo nga painga katoa kua riro mai nei i te Maori, me aga tikanga katoa ano hoki a te Maori mo runga i nga ritenga pakeha, me te kaha ano hoki o te ngakau o te Maori ki te aru haere i nga tikanga a te Pakeha. Inahoki nga iwi Maori o Australia, ko aua iwi e heke haere ana, a, kahero rawa i tino rereke tona ahua i to te kararehe; tena ko te Maori e tu whakatangata nei, mo te ahua ano o nga mahara whakateatua a kua tu tahi nei ia pera me era atu iwi kua mohio nei ki te ahua o te tika, o te he.

Kua kitea i tenei wa ko nga Maori katoa o Nui Tireni nei, e noho ana ki ta 40,000 a, i nuku ake i te kaute o enei tau kua pahure ake nei. I tetahi motu, ko Tasmania te ingoa, i mua e kitea ana te tini noa iho o te tangata whenua o tera motu, kati inaianei kahore rawa atu tetahi i te ora i seira. A, ko nga tu iwi Maori katoa o kitea ana i aua takiwa e rereke rawa atu ana i o konei tu ahau Maori, he kino ke atu. Ko nga Maori ahua hauwarea nga mea e kitea nei e te Pakeha o Tawahi mai. Kua he nei aua iwi i te whiwhi kau noa iho nga moni o maumauria ra e aua Pakeha e haerere mai nei ki te matakitaki i nga mea ahuareka o te motu nei. Tena kei nga kainga Maori, kahore nei e taea atu, kei te noho pai ratou, kei te ngaki kai, kei runga ano kei nga ritenga whakapakeha. He nui hoki nga Maori kua whai rawa i runga te ata tohutohu, te ata whakahaere o nga ture. Ma te Hui nei hoki ka mohiotia ai te manakohanga a te Maori i nga tikanga, nga painga o te ture Pakeha, , mo ta ratou kakama ki te whakarite i enei tikanga hou. Ko nga mea e pouri ai te Maori he tino kore rawa, ka taea noatia te whakamarama. A, ko ta ratou whakahaere i te Hui, he pai tonu, he tika tonu," ka, tua Pakeha.

HE RAKAU NUNUI, ROROA.

Tera etahi rakau nunui kei Kareponia, ki te ki a etahi tangata ko era, nga rakau nunui rawa, o te ao nei. Otiia tera ano te tino rakau nunui rawa kei te motu i te tonga, o Itari kei te taha o tetahi maunga puia, o Etana. Ko te ingoa i tapan ki taua rakau ko "Te rakau o nga hoiho kotahi rau." a, ki te whakaaro iho ko te rakau namata rawa tera. Ko te take o taua ingoa, ko ee rerenga o tetahi kuini me aua hoa rangatira ki raro i taga rakau, kia, ora ai i te awha. I maharatia i mua., he maha nga rakau, i honohonoa tetahi ki tetahi heoi, no te keringa iho i nga take ka kitea kotahi tonu. E rima nga manga nunui e puta-ake ana i te take. Ko te take e rua rau kotahi tekau ma rua putu te raununui, ara, whitu tekau putu me i pokaia i weenganui. I pakaru totahi wahi o te take; a, ka, kitea e takoto kau ana a roto. Tera e noho te kahui hipi ki roto, ka haere noa atu ranei nga pahi a rua, tetahi i te taha o tetahi, i roto i taua rakau. He hua ano ona, nui atu, he naiti, na, kua oti tetahi whare te hanga ki roto tonu ki te take hei; whare mo nga tangata kohikohi i nga hua. He rakau roa ano kei Marepana e tupu ana, e wha rau e ono tekau putu te roa, ko te rau nunui e whitu tekau. He purukamu aua rakau.

HE RIRONGA PAPA, HE TOTOKORE.

No te whawhai a te Marikena kia, raua ano, ka tinihangatia te hoa riri. Ka mau ratou k i tetahi kaipuke tawhito. ka whakarerea ketia te ahua ha rite ki tetahi manuwao. Ka whakateiteitia ki te papa, ko nga timera he, kaho, e rua nga waka hei potu Ko te whare o runga reke, he whare tawhito i hanga noatia iho. Ko nga kanga ahi he uhu, he paru, hei auahi kau, kahore he mamaoa. Ka pania ki te peita pango, ki te ta. Ka hoatu he ta me nga mea pera ki to kanga ahi na, kua oti. Katahi ka tukua kia tere haere ana i te awa. Ka tae ki nga paraki purepo a te hoa riri, a puhia. Kahore ona purepo hei pupuhi atu, ko te ka anake o te ahi, ko te paowa. Ketekete kau ana te hoairi, kahore hoki i ahatia e te puropo, he wai kau hoki a rato, kahore he tangata. Ata haere marire