KO te tino whakaaro o te nuinga o nga ta- ngata o te ao nei ko te rapu tikanga e ___te puta mai o te moni ki a ratoa, e kore e whakaarotia te matenga o etahi i te mea e whiwhi ana ia ki te moni. Ka riro mai nga moni a etahi atu tangata ka rekareka te tanga- ta, hei aha mana te pouri o te ngakau o te mea kua pau nga moni. He penei te ngakau o te tangata e purei moni ana e hokohoko waipiro ana ranei. Ka maro te ngakau. E ngaua ana a te Karaiti e te mamae, e tangi ana tona whaea i te take o te ripeka e pureitia ana ia ona kakahu e nga hoia, he penei ano te nga- kau o te tangata e purei moni ana. Otira tera ano etahi tangata kei te ao nei ko ai ta ratou e rapu ehara i te mea kia whiwhi ra- tou ki te moni engari me pehea a ratou moni kua puranga nei. Kua panuitia e TE PIPI- WHARAUROA nga korero mo Anaru Kaneki, mo Piapono Mokena mo Hehiri Rooti. E £40, 000,000 te moni a Anaru Kaneki hei tuwha- nga mana ki te ao, a kei te tuwha tonu ia. Tenei ano etahi mo te tuwhanga a nga tanga- ta rangatira i a ratou moni. I te tau 1901 neke atu i te £52,000,000 nga moni i tuwhaina e nga tangata whai-moni o te Unaititi Teiti o Amerika. Kaore i tauia nga moni i heke iho i te £1000 te hoatutanga mo tetahi tikanga. Ko te nuinga o tenei mom i tukua ki nga kareti. I tenei tau neke atu i te £6.500,000 ta Anaru Kaneki i tuwha ai mo nga kareti mo nga whare pukapuka. £ 1 ,000, 000 ta Hoani Rokawhera, £1,000,000 tana i te kareti o Tikako. £6,000,000 ta tetahi wa- hine, ta Mihi Reirana Tanawhata i hoatu ai hei tahua oranga mo tetahi kareti i Hana Fa- raniko. HE KAUMATUA TOA.

NO te 10 o nga ra o Hurae ka mate a Ta- me Kotore ki Te Raukahikatea, i tiki- na e te mokopuna i Kaiapoi, ka tata tonu nei te tae ki te kainga ki Waipiro ka rokahanga e te aitua ki konei, engari ko tona tinana i tae ki te kainga. Ka tika mona tenei ingoa a te " Hoki-mate ". I pau i a ia te motu nei te haere, hoki rawa ake ki te kainga ko te tinana anake. Ko te tino ingoa o Tame Kotore e mohiotia ana e te tangata ko te " Kewene," i huaina ai tenei ingoa ki a ia no te matenga o tetahi o ona kanohi. No te whawhaitanga ki Te Ra- nga ka tu te kanohi o Te Kewene, no tana ki- tenga e taewaewa ana ka kumea e ia, ka ha- painga e ia tana pu, ka puhia e ia tangata na- na ra tana kanohi i pupuhi. He maha nga whawhai i uru ai a Te Kewene, i uru ia ki te whawhai ki Taranaki. I uru ano ia ki nga whawhai ki Waiapu, ko ia tetahi o nga kai hapai o te taha "kingi" i roto i a Ngatiporou. He tangata tino toa, he maia, he maaka, he wahanui. I tae ia ki Ngapuhi, moe atu i te- tahi wahine o reira, na te moenga i te wahine o Ngaitahu ka mauria ki Kaiapoi. I hipa ake nga tau o Te Kewene i te 100, i tino koroheke, e mau ana te mokopuna kia mate atu ki te ka- inga ka pangia nei e te mate ki konei. I a ia e takoto ana i konei i te ahiahi ahakoa e nui ana tona mate, ka timata tana waiata :— Whakarongo e nga mokopuna, tenei tipuna o te mate ka piri ki ahau. I a te Kewene e oke ana i te nui o tona mate, o te kaumatua hoki, ka titiro iho ka puta te whakaaro ki te wa i tamatane ai ia, ki iho ho- ki, " E, e te Kewene, i ona ra; ka tau tenei nga hanga kei raro !"