he KUPU Whakamarama.

NAMA 87.

HUNE 1905

TOKO.

Ko te tangata tino rongonui o enei rako Atima-

ra Toko o te taua kaipuke whawhai o Tiapani;

kua huaina ia ko te " Nerehana o Tiapani." Ko Nerehana hoki te tino atimara toa o In- garangi i nga wa o mua, nana i ora ai a Inga- rangi, i mate ai hoki te Wiwi raua ko te Paniora. Na Toko tonu te patukinga tuatahi i te Ruhia i timata ai te hurorirori o te Ruhia ara i tana tukitukitanga i nga manuao o Ruhia i Poota Aata. I te whakaaro o Toko kia u pai nga hoia ki Manakuria kia kore ai e wha- kararurarutia e nga manuao o Ruhia ka tuta- kitia a e ia te wahapu o Poota Aata. Tuwhera rawa ake a Poota Aata kua u ke te tini o te hoia ki Manakuria ki Korea. Ko te mahi nui a Toko i muri iho he karapoti i Poota Aata, ko ia ki te moana ko Nongi ki uta. No te tatanga o Poota Aata te horo ka puta nga kaipuke o Ruhia ki waho, ka tu he pakanga nui, ka tohatohaina nga kaipuke o Ruhia, ko etahi i hoki ano ki Poota Aata, a, whakatoto- huia iho ki reira. Ka mutu te arangaranga o te ingoa o Toko, na te aranga ano o tona ingoa ko teneipare kura nui whakaharahara o Ruhia. Na Toko i timata te whawhai,

a, ko te tumanako o te ngakau, na Toko ano i whakamutu, inahoki, kei te korerorerotia te hohou i te rongo.

Ko Atimara Toko i whakaakona ki Ingara- ngi, he maha ona tau i mahi i ki runga ki nga kaipuke whawhai o Ingarangi. I tohia ia e " Hoani Puuru." Kei Riritana etahi o nga hoa o Toko ^ whakaakona ai ratou. Ki te ki a aua tangata kahore i mohiotia i aua ra hei tangata tino matau a Toko, engari na tona kuare pea ki te reo Ingarihi i puhoi ai tona ahua i tona taitamarikitanga Tena no te whawhaitanga nei ka kitea tona matau . Ko te tikanga a nga atimara he tuku tonu i nga poti-topito no tona kitenga kua potatutatu te Ruhia katahi ka ringihia e ia ana kuri paku- paku ki te moana, hei poke i te Ruhia.

Ko Atimara Toko he Karaitiana, kua iriiria ia, a he tino tangata ia no tona Hahi. Ki ta matou whakaaro ko te Atua kei te awhina i Tiapani. E patua era atu hahi katoa mehe- mea kei a Ruhia te whakahaere, ki te tu ko Tiapani tera e horapa te Rongo Pai ki Haina me era wahi katoa no te mea ka nui te hoho- ro o Tiapani ki te tango i te Rongo Pai, a kei te tahuri hoki ona tangata matau ki te iuui ki te pono o te Hahi o Ihu Karaiti.