| | |||||||||||||
| Te Pipiwharauroa, He Kupu Whakamarama. Nama 112 GISBORNE Hurae 1907 MO TE MAORI MO TE PAKEHA RANEI? KI te ki a Te Koohi i tona taenga mai ki Niu Tireni i tera tau, i unga mai ai ia e. te Kawanatanga o Ingarangi hei tangata mo ratou ki te whakatuwhera- tanga o te Whakakitekite nui i tu nei ki Otautahi, ki tana ki, ko tetahi o nga mea whakamiharo i kitea e ona kanohi i tona taenga mai ki Niu Tireni ko te noho pai o te Maori raua kote Pakeha. I nga ra i no- ho tuatahi ai ia ki Niu Tireni, ka 43 tau te wehenga atu, kahore he tatatanga atu o te Maori ki te pakeha, i whakahaweatia te Maori e te pakeha; ko te Maori i whakama- auahara ki te pakeha, otira inaianei nui atu te noho pai, te takahoahoa o te Maori raua ko te pakeha. He tino korero tenei na Te Koohi ki nga wahi katoa kua tae ia. Ko to matou hiahia tenei kia noho te Maori raua ko te Pakeha i runga i te rangimarie, kia awhina tetahi i tetahi, kia tupu ai nga mahi o te whenua; kia riro mai ai i te Maori te matauranga o te pakeha: kia tu tahi ai raua i runga i te turanga teitei. Otira tera ano etahi mea kahore matou i te pai kia tupu nui i waenganui o te Iwi Maori raua ko te pakeha. Kua puta te kupu a Takuta Pomareehara ano ia i te mea nana tenei mea i kite, engari, nona te waha nui i ra- ngona ai e te motukua puta tana kupu ko te ngaro o te Maori, he ngaro ki roto i te pakeha, i te kaha rawa o te marena o te Maori ki te pakeha, na konei hoki i kaha ai te piki o nga awhekaihe. I nga ra i mua nui atu te pirangi o te wahine Maori ki te tane pakeha, a kei te mau tonu ano taua tikanga pohehe i enei ra. Kaore matou e mohio ki te take e rere nei te wahine Maori ki te pakeha, he iwi ke te tane, he iwi ke te wahine, he kiri ma to tetahi he pango to te- tahi, he reo ke to tetahi he reo keto tetahi, a he aha ia nei nga mea e whanaunga ana i waenganui i a raua i pirangi ai te wahine Maori ki te pakeha? Ki ta matou nei titiro he tau ke atu te marena o te Maori ki te Maori ano. I enei ra ka nui te whai o nga taitamariki Maori ki te wahine pakeha. He mea tenei hei tirohanga ma taua ma te Iwi Maori, ara, te pupuri tonu i to taua nei kiri i to te Maori. Ko te mutunga ano ia o te Maori he ngaro ki roto o te pakeha. Ki ta matou titiro ano e uhupoho ana etahi Maori ki te hoatu taonga maori ki a ratou Maori ano, ki te riro te taonga a te Maori i tetahi atu Maori ka tatari tonu kia utua mai, hei te pakeha kaore e uhupoho ki te panga noa i te taonga, i te kahu maori, e mohio nei ano ratou kahore e utua mai. He nui ke ake te wha- kaaro o enei tangata ki te pakeha, i to ratou whakaaro ki o ratou ake ano ki te Maori. Ko tetahi mea ano kua tupu haere ko te riro o nga whenua o te Maori i te pake- ha, haunga te riro i runga i te hoko, i te nihi, i te muru ranei, engari ko te riro to- nu i runga i te ata tapae atu. He tokoma- ha nga Maori he tamariki whangai a ratou na te pakeha, a, rehita rawa, hei to ratou matenga ka riro o ratou whenua i te pake- ha. Ko tetahi whakawa nui i whakataua i tera tau, mo nga rawa a tetahi wahine o |